Latest
Хэвлэлийн мэдээ
2022 оны наймдугаар сарын 09
НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Монгол Улс нутаг дэвсгэрээ цөмийн зэвсэггүй бүс нутаг хэмээн зарласанд хүндэтгэл үзүүлж, бусад улс орнуудыг энэ жишээг дагахыг уриалав
Дэлгэрэнгүй
Хэвлэлийн мэдээ
2022 оны долдугаар сарын 05
“Хувьсаж буй боловсрол” үндэсний хэлэлцүүлэг: Боловсролын ирээдүйн талаар хэлэлцлээ
Дэлгэрэнгүй
Өгүүлэл
2022 оны зургаадугаар сарын 16
Энхийн төлөө зүтгэгчид: Монголын анхны эмэгтэй генерал, бригадын генерал Г. Болор
Дэлгэрэнгүй
Latest
Монгол Улс дахь Тогтвортой хөгжлийн зорилгууд
Тогтвортой хөгжлийн зорилгууд нь дэлхий дахинаа ядуурлыг устгаж, эх дэлхий, байгаль орчноо хайрлан хамгаалах, энэ дэлхийн өнцөг булан бүрт буй хүн бүр энх тайван, хөгжил цэцэглэлтэд хүрэх боломжийг олгоход дуудсан уриалга юм. Монгол Улс дахь Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага нь дараах Тогтвортой хөгжлийн зорилгуудыг хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байна. Үүнд:
Өгүүлэл
2022 оны нэгдүгээр сарын 12
2021 оны тойм: НҮБ-ын онцлох 10 үйл явдал
2021 он бидний хувьд амаргүй сорилтын жил байлаа. Дэлхий нийтийг хамарсан Ковид-19 цар тахал Монгол Улсын хувьд ихээхэн хүчин чармайлт гарган байж хүрсэн хөгжлийн ололт амжилтуудад заналхийлэв. Урьд өмнө хэзээ ч тохиож байгаагүй хүндхэн сорилт бэрхшээлтэй тулгарсан ч бид хамтын хүчээр тууштай сөрөн зогсож чадлаа. Монгол Улс дахь Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын баг хамт олон энэ онд Монгол Улсын Засгийн газар, хамтрагч түншүүдийнхээ хамтаар Монголчуудын сайн сайхны төлөө хэрэгжүүлсэн 10 ОНЦЛОХ үйл явдлыг нэрлэж байна
1. Ковид-19-ийн эсрэг дархлаажуулалт, цар тахалтай тэмцэх чиглэлээр үзүүлсэн НҮБ-ын хамтарсан дэмжлэг
Монгол Улс хүн амаа вакцинжуулах чиглэлээр гаргууд ажиллалаа. Өнөөдрийн байдлаар зорилтот хүн амын 90 гаруй хувь нь Ковид-19-ийн эсрэг бүрэн вакцинд хамрагдсан бол бараг 50 хувь нь гурав дахь тунг хийлгээд байна. Монгол Улс дахь НҮБ нь Ковид-19 цар тахлын эсрэг нэн шаардлагатай дараах тусламж дэмжлэгийг олон талт хариу арга хэмжээгээр дамжуулан үзүүлээд байна. Үүнд:
АНУ, Япон Улсын санхүүжилтээр болон КОВАКС хөтөлбөрөөр дамжуулан Ковид-19-ийн эсрэг вакциныг худалдан авч нийлүүлэв.
Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвийн вакцины төв агуулахыг өргөтгөх, хүйтэн хэлхээг сайжруулах, вакцины нөөц бүрдүүлэх зэрэг чиглэлээр техник, логистик, санхүүгийн дэмжлэг үзүүллээ.
Вакцинжуулалтын үндэсний аяныг үр дүнтэй зохион байгуулах, зохицуулах, тэргүүн шугаман дахь эрүүл мэндийн ажилтнуудыг сургах, нэн шаардлагатай эмнэлгийн хэрэгслээр хангах, түүнчлэн нийгмийн эрүүл мэндийн чиглэлээрх олон нийтийн мэдлэг мэдээллийг дээшлүүлэх зэргээр олон талын дэмжлэг үзүүлэв.
2. ЕБС-ийн сургалтыг зайны болон цахим сургалтад шилжихэд дэмжлэг үзүүллээ.
Монгол Улсад хэрэгжүүлж буй НҮБ-ын хамтарсан хөтөлбөрийн хүрээнд цар тахлын улмаас бүх шатны боловсролын байгууллагууд зайн болон цахим сургалтад шилжсэнтэй холбогдуулан Монгол Улсын боловсролын талаар баримтлах бодлогыг боловсронгуй болгох, ЕБС-ын цахим сургалтын хөтөлбөрийн үндсэн агуулгад эрүүл мэндийн боловсрол зэргийг тусган өргөжүүлж, сургалтын хөтөлбөрийг шинэчлэн сайжруулахад дэмжлэг үзүүлэв. Тухайлбал:
Үндэстний цөөнхийн хэлээр ашиглах боломжтой, мөн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд зориулсан интерактив цахим сургалтын агуулгыг хөгжүүлэв.
Цахим хөтөлбөрт хамрагдаж чадахгүй байгаа малчин өрхийн болон амьжиргааны түвшин доогуур өрхийн хүүхдүүдэд зориулсан оффлайн сургалтын агуулгыг боловсруулж, шаардлагатай тоног төхөөрөмжийг олгов.
3. Ковид-19 цар тахлын нийгэм, эдийн засагт үзүүлэх нөлөөллийг бууруулах, эдийн засгийг сэргээхэд чиглэсэн НҮБ-ын хамтарсан дэмжлэг
Монгол Улс дахь НҮБ-ын дэмжлэг зөвхөн эрүүл мэндийн салбараар хязгаарлагдаагүй. Монгол Улс дахь НҮБ-ын системийн байгууллагууд хамтран Монгол Улсын Засгийн газарт Ковид-19-ийн нийгэм, эдийн засгийн нөлөөллийг арилгахад нь тус дөхөм үзүүлэх чиглэлээр дараахи дэмжлэгийг үзүүлэв. Үүнд:
Ковид-19 цар тахлын улмаас гадаадад гацсан эмзэг бүлгийн 1100 гаруй монгол иргэнийг эх орондоо буцаж ирэхэд, мөн дотооддоо зорчих хөдөлгөөний хязгаарлалтаас үүдэн орон нутагтаа буцах боломжгүй болсон 60 гаруй мянган иргэнд шаардлагатай тусламж дэмжлэг үзүүлсэн.
Ковид-19 цар тахлын үеийн "шинэ норм"-д зохицон улсын хилээ дахин нээхэд нь Засгийн газарт туслалцаа үзүүллээ.
Нийгмийн халамж үйлчилгээг цар тахлын үед хамгийн эмзэг бүлэгт цахим платформыг ашиглан хүргэх талаар нийгмийн ажилтнуудыг сургав.
Цар тахлын үед малчид, эмэгтэйчүүдийг орлоготой болгохын тулд ноолуур, сүүн бүтээгдэхүүний салбар зэрэг тасалдсан өртгийн сүлжээнд дэмжлэг үзүүллээ.
Ковид-19-ийн нийгэм, эдийн засгийн нөлөөллийн хэд хэдэн судалгааг зорилтот хүн амын дунд хийв.
Ковид-19-ийн хязгаарлалтад өртсөн гэр хорооллын 2500 гаруй эмзэг бүлгийн өрхөд хүнсний болон бусад нэн шаардлагатай тусламж үзүүлээд байна.
4. Монгол Улсын Тогтвортой хөгжлийн зорилгуудыг ханган биелүүлэхэд НҮБ-ын оруулсан хувь нэмэр
Монгол Улс 2021 оны 10 дугаар сарын 4-нд зохион байгуулсан “Тогтвортой хөгжлийн зорилго- дээд түвшний чуулга уулзалт”-ын үеэр ТХЗ-ийн хэрэгжилтийг түргэтгэх амлалтаа дахин баталгаажуулав. Монгол Улс өнгөрсөн онд:
ТХЗ-уудын үндэсний зорилтууд, шалгуур үзүүлэлтүүдийг боловсруулсан.
Тогтвортой хөгжлийн үндэсний зөвлөлийн үйл ажиллагааг сэргээсэн.
УИХ-ын дэд хорооноос Тогтвортой хөгжлийн олон талт зөвлөлийг байгуулав.
5. Монгол Улсын хөгжлийн төлөв байдлын шинжилгээ нь НҮБ-ын Тогтвортой хөгжлийн хамтын ажиллагааны хүрээг тодорхойлох шавыг тавив
НҮБ-аас Монгол Улсад 2023-2027 онд хэрэгжүүлэх “Тогтвортой хөгжлийн хамтын ажиллагааны хүрээ” (ТХХАХ) баримт бичгийн угтвар болгон, Монгол дахь НҮБ-ын баг хамт олон Засгийн газрын дээд түвшний төлөөлөл зэрэг бүх талуудын оролцоотойгоор, хөгжлийн түншүүд, иргэний нийгэм, эрдэм шинжилгээний байгууллага, хувийн хэвшил зэрэг бүх түншүүдтэй өргөн зөвлөлдсөний үндсэн дээр Монгол Улсын хөгжлийн төлөв байдлын шинжилгээг хийсэн.
Улс орны хөгжлийн төлөв байдлын шинжилгээ нь хөгжлөөс хэнийг ч орхигдуулахгүй байх, хүний эрхэд суурилсан хандлага, жендэрийн тэгш байдал, эмэгтэйчүүдийг чадавхжуулах зарчимд тулгуурлан үндэсний хөгжлийн төлөв байдал, ТХЗ-ын тэргүүлэх чиглэлийг тодорхойлохоор боловсруулдаг иж бүрэн дүн шинжилгээ юм.
ТХХА-ны хүрээнд НҮБ-ын үйл ажиллагааны цар хүрээ "хөгжлийн тусламж"-аас Засгийн газар болон түншүүдтэй хамтран хэрэгжүүлэх "хөгжлийн хамтын ажиллагаа"-нд шилжихэд анхаарна.
6. Хүнсний тогтолцооны асуудлаарх НҮБ-ын дээд хэмжээний уулзалтад Монгол Улсын оролцоо ба үүрэг амлалт
Монгол Улс үндэсний хүнсний тогтолцоогоо илүү аюулгүй, илүү бат бөх, тогтвортой болгох үүрэг амлалтаа анх удаа зохион байгуулсан “Монгол Улсын хүнсний тогтвортой тогтолцоо” сэдэвт үндэсний хэлэлцүүлгийн үеэр дахин илэрхийлэв. Улс орны өнцөг булан бүрээс ирсэн 500 гаруй бодлого боловсруулагчид, тариаланчид, залуучууд, иргэний нийгмийн бүлгүүд, хүнс үйлдвэрлэгчид, эрдэмтэн судлаачид зэрэг олон талын оролцогч талууд улсын хэмжээнд зохион байгуулагдсан нийт 12 цуврал хэлэлцүүлэгт оролцлоо.
“Хүнсний тогтвортой тогтолцоо” сэдэвт үндэсний хэлэлцүүлэгт дараахь асуудлыг нэн тэргүүнд авч үзсэн. Үүнд:
Аюулгүй, тэжээлллэг хоол хүнс хэрэглэх, тогтвортой хэрэглээг дэмжих
Тэгш амьжиргаа, өртгийн хуваарилалтыг боловсронгуй болгох
Байгальд ээлтэй үйлдвэрлэл
7. Монгол Улс бүс нутагтаа Хүний эрх хамгаалагчийг хамгаалах чиглэлээр анхдагч болов.
Монгол Улсын Их Хурал 2021 оны 4-р сард Хүний эрх хамгаалагчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийг баталж, хүний эрхийн асуудал, хүний эрхийн зөрчлийн асуудлаар дуу хоолойгоо өргөж буй хүний эрх хамгаалагчийг хамгаалах тогтолцоог бүрдүүлсэн Ази тивийн анхны улс болсон.
Монгол Улс дахь НҮБ нь Монгол Улсын Засгийн газар болон ИНБ-уудыг хүний эрхийн нөхцөл байдлыг сайжруулах, хүний эрхийн талаар хүлээсэн үүргээ биелүүлэх чиглэлд алхам хийхэд нь дэмжиж хамтран ажилласан.
8. Эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийн асуудал хариуцсан НҮБ-ын Тусгай илтгэгчийн Монгол Улсад хийсэн айлчлал
Эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийн асуудлаарх НҮБ-ын Тусгай илтгэгч Монголд айлчилж, Монгол Улсад эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулиудыг бодит ажил хэрэг болгох ажлыг эрчимжүүлэхийг зөвлөв. Тэрээр, айлчлалын үр дүнгийн талаарх урьдчилсан дүгнэлтдээ:
Монгол Улс гэр бүлийн хүчирхийлэл, хүн худалдаалах гэмт хэрэгтэй тэмцэх, жендэрийн тэгш байдлыг хангах, гэрч, хохирогчийг хамгаалах зэрэг хууль тогтоомжоор жендэрт суурилсан хүчирхийлэлтэй тэмцэх эрх зүйн орчныг бүрдүүлсэн ч
Эдгээр хуулиудын хэрэгжилтэд анхаарч, үндэсний хэмжээнд илүү үр дүнтэй болгох шаардлагатай гэж онцлов.
9. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга нь хөдөлмөрийн харилцаа, хөдөлмөрийн нөхцлийг зохицуулах эрх зүйн зохицуулалтад ахиц гаргалаа
Монгол Улсын Их Хурал 2021 онд Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг баталсан бөгөөд уг хуулийн хамрах хүрээг нь өргөтгөн, олон улсын хөдөлмөрийн стандартад илүүтэй нийцүүлж, зах зээлийн харилцаанд чиглүүлж, зайнаас болон ээлжээр ажиллах зэрэг шинээр үүсч буй хөдөлмөрийн харилцааг зохицуулахаар тусгав. Хөдөлмөрийн шинэ хуулиар дарамт шахалт, хүчирхийлэл, бэлгийн дарамтыг үл тэвчих хөдөлмөрийн орчныг бүрдүүлэхийг ажил олгогчдод үүрэг болгов.
НҮБ-аас хууль тогтоомжийг олон улсын хөдөлмөрийн стандарт, шилдэг туршлагад нийцүүлэх техникийн тусламж өгөх, засгийн газар, ажилтан, ажил олгогчдын гурван талт яриа хэлэлцээг зохион байгуулах, хөдөлмөрийн үндсэн зарчим, эрхийг сурталчлах, мөн төрийн албан хаагчид, бусад оролцогч талуудын чадавхыг бэхжүүлэх зэрэг чиглэлээр өргөн хүрээний дэмжлэг үзүүлээд байна.
10. Монгол Улс НҮБ-д гишүүнээр элссэний түүхт 60 жилийн ойг тэмдэглэв.
2021 онд Монгол Улс НҮБ-д гишүүнээр элссэний 60 жилийн ой тохиож, 1961 онд 101 дэх гишүүнээр элссэн түүхэн үйл явдал тохиов. Энэхүү онцгой өдрийг тохиолдуулан Монгол Улсын Гадаад харилцааны яам, Монгол Улс дахь НҮБ-ын Удирдлагын баг хамтран “НҮБ-ын долоо хоног” аяныг 2021 оны аравдугаар сард зохион байгуулав.
1 of 4

Өгүүлэл
2021 оны хоёрдугаар сарын 02
Хөл хорионы үеийн цахим сургалтын чанар хүртээмжийг сайжруулах нь
“Манай анги нийт 20 сурагчтай бөгөөд тэдний 13 нь малчин айлын хүүхдүүд” хэмээн нийслэл хотоос 1000 гаруй км-ийн алсад орших Хөвсгөл аймгийн Цагааннуур сумын дунд сургуулийн тавдугаар ангийн багш Бямбаа ярьж байв.
Малчин айлын олон мянган хүүхдүүд ойролцоох сумын төвийн сургуулийн дотуур байранд амьдарч суралцдаг билээ.
Гэвч КОВИД-19 цар тахлын аюул дэгдсэн 2020 оны нэгдүгээр сараас хойш Монгол Улсын хэмжээнд бүх шатны сургуулиуд хаалгаа барьж, 900 мянган хүүхэд зайнаас теле хичээлээр суралцах дэглэмд орсон билээ. Тэр цагаас эхлэн монгол хэл, математик, байгалийн ухааны зэрэг бүхий л хичээлийг үндэсний хэмжээний телевизийн сувгуудаар зааж эхэлсэн. Телевизийн сувгууд сурагчдын анги, насны бүлгээр ангилан холбогдох хичээлүүдийг нэвтрүүлж байна. Мөн удалгүй хичээлүүдийг цахим хэлбэрээр заах аргыг давхар ашиглах болсон.
Гэвч бүх хүүхэд теле болон цахим хичээлд бүрэн хамрагдаж чадахгүй байгааг судалгаа харуулжээ.
“Сургууль хаагдсан үед малчдын хүүхдүүд теле хичээлд бүрэн хамрагдаж чадахгүй байна” гэж Бямбаа багш хэлж байна. Тэрээр ихэнх малчдын хүүхдүүд өвлийн улиралд гэрийнхэнтэйгээ отроор өвөлждөг болохоор бүр ч илүү хүндрэлтэй болохыг дурьдлаа.
2020 оны есдүгээр сард хүүхдүүд хичээлдээ ороод удаагүй байтал дотоодод халдвар дэгдсэнээс шалтгаалан дахин хаасан билээ. Сургууль хаалттай байх тусам хичээлийн хоцрогдолтой хүүхдүүдийн тоо нэмэгдсээр байна.
Малчин айл өрхүүд нарны зай хураагуур, жижиг оврын эрчим хүчний үүсгүүрийг ашиглах нь нэмэгдсэн хэдий ч тэдгээр нь малчдын эрчим хүчний найдвартай эх үүсвэр болж төдийлэн чадахгүй байна. Цахилгаан эрчим хүчний эх үүсвэргүй байна гэдэг нь теле хичээл авах боломжгүй гэсэн үг юм. Тог цахилгаангүй өрхүүдийн хувьд интернет бол бүр ч хүртэшгүй тансаг хэрэглээ болж байна.
Тэгш бус нөхцөл
Теле хичээлийн чанар, хүртээмжийн талаар бас дутагдалтай талууд ажиглагдлаа. НҮБ-ын Хүүхдийн сангаас саяхан явуулсан судалгааны дүнгээс үзэхэд уг судалгаанд хамрагдсан нийт хүүхэд, эцэг эхчүүдийн таван хувь нь теле хичээл үзэх зурагт, электрон тоног төхөөрөмжгүй байсан бол судалгаанд хамрагдсан нийт хүүхдийн арван зургаан хувь нь зурагт, тоног төхөөрөмжтэй хэдий ч теле хичээлд оролцохгүй байгаа дүн гарсан. Хүүхдүүдийнхээ сургалтад хяналт тавих боломжгүй, завгүй ажилтай эцэг эхчүүдийн, эсвэл бага орлоготой болон малчин өрхийн хүүхдүүд ихэвчлэн теле хичээлд хангалтгүй оролцож байгааг судалгаа харуулжээ.
Мөн теле хичээл нь багш хүүхдүүдтэй харилцан ярилцах боломжгүй бөгөөд хичээлийн агуулга нь бага насны хүүхдүүдийн анхаарал, сонирхлыг татах талаар дутмаг байгаад зарим эцэг эхчүүд шүүмжлэлтэй хандаж байна. Түүнчлэн, теле хичээлүүд нь тусгай хэрэгцээтэй хүүхдүүд, үндэстний цөөнхийн хүүхдүүдийн боловсролын хэрэгцээг хангаж чадахгүй байна.
Эдгээр асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд НҮБ нь Боловсрол, шинжлэх ухааны яамтай хамтран цахим сургалт явуулах нөхцөл боломжийг сайжруулахад чиглэсэн илүү харилцан үйлчлэл бүхий хүртээмжтэй загвар ашиглах чиглэлээр дэмжлэг үзүүлж байна.
НҮБ-ын Хүүхдийн сан, НҮБ-ын Хүн амын сан, НҮБ-ын Боловсрол, шинжлэх ухаан, соёлын байгууллагын хамтарсан төслийн хүрээнд цахим сургалтыг хүргэх эн тэргүүний хэрэгцээг тодорхойлох, цахим сургалтын хөтөлбөрийн үндсэн агуулгад эрүүл мэндийн боловсрол зэргийг тусгаж өргөжүүлэх, Монгол Улсын боловсролын талаар баримтлах бодлогыг сайжруулах зэрэг асуудлыг шийдвэрлэж, алсын зайн болон цахим сургалтын хөтөлбөрийг шинэчлэн сайжруулах талаар ажиллав.
НҮБ-ын Хүүхдийн сан нь өндөр чанар бүхий цахим сургалтын агуулгыг хөгжүүлэх, цахим сургалтын технологийг нэвтрүүлэхэд дэмжлэг үзүүллээ. Үүний үр дүнд сургуулийн өмнөх насны болон бага ангийн хүүхдүүдэд сонирхлыг нь татах интерактив цахим хичээл үзүүлэх боломжийг бүрдүүлсэн нь сайн шийдэл болсон юм. Цахим хичээлээр хүүхдүүд сурсан мэдсэнээ бататгах дасгал ажлыг бие даан хийх боломжтой.
“Хөдөө орон нутгийн дийлэнх хүүхдүүд зурагтаар бус ухаалаг гар утас болон бусад электрон тоног төхөөрөмж ашиглан хичээлдээ оролцож байна” хэмээн Монгол Улс дахь НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Суурин төлөөлөгч Алекс Хайкенс тэмдэглэсэн. Тэрбээр цааш нь, “Энэ нь хичээлийн агуулгыг танилцуулж байгаа арга барилд ихээхэн өөрчлөлт хийх шаардлага байгааг илэрхийлж байна” гэж хэлэв.
Тоглонгоо суралцах нь
“Миний хүү бага зэргийн аутизмтай учир түүнд теле хичээл үзэх тун амаргүй байсан” гэж гуравдугаар ангийн нэгэн сурагчийн ээж Т.Одцэцэг ярьж байлаа. “Гэсэн хэдий ч цахим сургалтын платформд тавигдсан хичээлүүд нь манай хүүхдэд хичээлийн сэдвүүдийг ойлгож, бие даан ажиллахад нь илүү хялбар болгож байна” гэлээ.
“Цахим хичээлээ үзээрэй хэмээн дуудахад хүү маань маш их баярладаг” хэмээн сургуулийн өмнөх насны буюу 4 настай хүүхдийн ээж Б.Уянга ярьсан юм. “Ялангуяа миний хүүд цаасан онгоц хийх дасгал маш их таалагдсан. Сургуулийн өмнөх насны хүүхдүүд тоглонгоо суралцдаг юм байна” гэв.
Интерактив цахим сургалтын талаар багш нар ч бас ам сайтай байгаа. “Манай ангийн хүүхдүүд шинэ контентуудыг илүү их сонирхож байгаа” хэмээн Жавзандолгор багш ярьж байлаа.
НҮБ-ын хамтарсан төслийн хүрээнд боловсруулахаар төлөвлөсөн нийт 104 хичээлээс одоогоор 86 нь бэлэн болж https://econtent.edu.mn сайтад тавигдсан. Үлдсэн хичээлүүдийг тун удахгүй боловсруулж дуусна. Энэ сайтыг 11-р сарын 25-нд нээснээс хойш тус сайтад 100 гаруй мянган хүн зочилсон байна.
НҮБ-ын Хүүхдийн сан нь цаашид боловсролын агуулгыг илүү өргөн хүртээмжтэй болгохыг зорьж байна. Сургалтын агуулга хөгжүүлэгчид ч аудио хичээлүүдийг боловсруулж, сонсох төхөөрөмж байхгүй хүүхдүүдийг радио хүлээн авагчаар хангах талаар ажиллаж байна.
Тус төслийн хүрээнд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд зайнаас суралцах нөхцөлийг бүрдүүлэх, мөн үндэстний цөөнхийн хүүхдүүд эх хэлээрээ зайнаас суралцах боломжоор хангах зорилго тавин ажиллаж байна. Одоогоор казах, тува хүүхдүүд эх хэлээрээ хичээл үзэх боломжтой болсон төдийгүй хичээлийн бүх агуулгыг дохионы хэлээр дамжуулж эхэлсэн. Үүний зэрэгцээ, НҮБ-ын Боловсрол, шинжлэх хаан, соёлын байгууллага нь тус улсын Засгийн газартай хамтран бүх нийтээр тэгш, хүртээмжтэй суралцах боломж нөхцөлийг хангахын тулд мэдээлэл харилцааны технологийн шийдлийг ашиглахаар хамтран ажиллаж байна.
Цар тахлын дараа
“Бидний зорилго бол хэнийг ч орхигдуулахгүй байх явдал” хэмээн Монгол Улс дахь НҮБ-ын Хүн амын сангийн тэргүүн Каори Ишикава тэмдэглэв. Монгол Улс дахь НҮБ-ын Хүн амын сан нь цахим сургалтын платформоор дамжуулан хүн амын эрүүл мэнд, бэлгийн боловсролыг дэмжин ажиллаж байна.
“КОВИД-19 цар тахлын эсрэг тэмцэхэд нь Монгол Улсад НҮБ-аас үзүүлж буй дэмжлэгээ үргэлжлүүлнэ” хэмээн Монгол Улс дахь НҮБ-ын Суурин зохицуулагч Тапан Мишра хэллээ. Тэрбээр цааш нь, “Энэхүү санаачилга нь цар тахлын үед ч, түүнээс хойш ч Монгол Улсын боловсролын салбарт хийх шинэчлэлийн хөдөлгөгч хүч болсоор байх болно” гэв.
1 of 4

Өгүүлэл
2021 оны гуравдугаар сарын 23
Тэд бол манлайлагчид
Уянга 3 хүүхдийн ээж төдийгүй, хувиараа бизнес эрхлэгч. Тэрээр “Үр минь” брэндийн үүсгэн байгуулагч ба 2017 онд өөрийн бизнесээ 500,000 төгрөгтэйгээр эхэлж байжээ. Түүнийг бизнесээ эхлэх үед хүүхдүүд нь төрөөд удаагүй, нялх балчир байсан хэдий ч шантралгүйгээр 4 жилийн турш бизнесээ тасралтгүй үргэлжлүүлж байна.
Заримдаа хүмүүс түүнд "Бага насны 3 хүүхдийн хажуугаар, хувийн бизнес хийх нь хэцүү юм биш үү, одоохондоо больсон нь дээр юм биш үү" гэж хэлдэг ч, тэрээр "Xүүхдүүд маань миний мөрөөдлөөсөө хойш суух шалтгаан биш, харин ч урагш тэмүүлэх шалтгаан болдог" хэмээн ярьсан юм.
“Хүүхдүүд бидэнд тэвчээр хатуужлаас эхлээд бусдын төлөө байх гэх мэт маш олон зүйлийг сургадаг. Миний бодлоор эмэгтэйчүүд энэ чанараараа бизнесийн талбарт ч ялгарч чаддаг гэж боддог" хэмээн Уянга ярьж байна. Уянга бизнесээ эхлүүлснээс хойш том жижиг олон бэрхшээлтэй тулгарсан ч шантрах, орхих, болих талаар огт бодож байгаагүй гэв.
Уянга ээжтэйгээ өссөн ба өрх толгойлсон ээжүүд ямар бэрхшээл туулдгийг маш сайн мэддэг. Тиймээс ч ганц бие ээжүүд төдийгүй ямар ч насны ээжүүдтэй хамтран ажиллахдаа үргэлж баяртай байдаг. Тэдэнтэй уян хатан нөxцөлөөр хамтран ажиллахыг үргэлж хичээдэг хэмээн ярив.
Энэ жил цар тахлын хүнд үед Уянга, "Гоолингоо" бизнес групптэй хамтран гэртээ хүүхдээ харж буй 500 гаруй ээжид хувийн бизнесээ хэрхэн эхлүүлэх талаар сургалт зохион байгуулжээ. Үүний үр дүнд тус сургалтад хамрагдсан 5 оролцогч сургалтаас сурч мэдсэн зүйлээ ашиглан өөрсдийн бизнесээ эхлүүлээд байгаа аж.
Ирээдүйн төлөвлөгөөнийх нь талаар асуухад Уянга компаниа үндэсний хэмжээнд өргөжүүлэн тэлээд зогсохгүй 100 хувь дотоодын түүхий эд, материал ашигласан Монгол улсын нэр хүндрийг өргөсөн брэндийг гаднын зах зээлд экспортлохыг зорин ажиллаж байгаагаа бахархалтайгаар ярьсан юм.
МҮОНТ-ийн Гэр бүл сувагт өгсөн Уянгын ярилцлага
Дэлгэрцэцэг багаасаа л цагдаа болохыг мөрөөддөг байжээ. Учир нь түүний аав цагдаагийн байгууллагад 32 жилийн турш тасралтгүй ажилласан нэгэн эрхэм бий. Дэлгэрцэцэг бага наснаасаа аавынхаа хэрхэн ажиллаж, бусдад хэрхэн хүндлэгдэж буйг харж өссөн бөгөөд энэ нь түүний мэргэжил сонголтод нөлөөлсөн гэв.
Дэлгэрцэцэг 2008 оны намар мөрөөдлөө биелүүлж Баянзүрх дүүргийн цагдаагийн хэлтэст жижүүрийн цагдаагаар томилогдон ажлын гараагаа эхэлсэн. Түүнээс хойш 10 гаруй жилийн турш цагдаагийн албан хаагчаар ажиллаж байна. Түүнчлэн, Дэлгэрцэцэгийн гэр бүлийн хүн мөрдөн байцаагчаар Баянзүрх дүүргийн цагдаагийн 2-р хэлтэст ажиллаж байгаа бөгөөд тэд гэр бүлээрээ олон нийтийн аюулгүй байдлын төлөө зүтгэж байна.
Дэлгэрцэцэгийн сэтгэлийг хамгийн ихээр зовоодог зүйл бол Монгол улсад гэр бүлийн хүчирхийллийн тоо буурахгүй, тасралтгүй өсч байгаа явдал хэмээн тэрээр хэлсэн бөгөөд “эхнэр нөхөр хоёр бие биенээ илүү сайн ойлголцож, тэдний харилцаа хүчирхийлэл болж хувирахаас өмнө сайтар ярилцаж асуудлаа шийдвэрлэж сурах хэрэгтэй” гэж тэрээр зөвлөж байна. Гэр бүлийн уур амьсгалаа сайн сайхан байлгахыг хичээж, алхам бүрээ анхаарч чадвал гэр бүлийн хүчирхийлэл гэдэг зүйл аяндаа байхгүй болно гэдэгт Дэлгэрцэцэг итгэдэг.
Тэрээр архины хамаарал гэр бүлийн хүчирхийлэл ихсэхэд томоохон түлхэц болж байгааг бас онцлов.
Монгол Улс 2020 оны 11-р сараас эхлэн бүх нийтийн бэлэн байдалд шилжин цагдаа болон бусад төрийн албан хаагчдыг дайчлах замаар хатуу хөл хориог тогтоосон билээ. Энэ үеэс эхлэн одоог хүртэл Дэлгэрцэцэг болон түүний гэр бүлийн хүн тасралтгүй эргүүлд гарч ажилласаар байна.
Дэлгэрцэцэг болон түүний нөхрийн хувьд гэр бүлтэйгээ өнгөрүүлэх цаг, хүүхдээ асрах цаг, цар тахлын үед улам хомс болж буй. Тэд цар тахлын эсрэг олон нийтийг аюулгүй байлгахын төлөө ажиллаж байгаа олон мянган хүмүүсийн төлөөлөл билээ. Цар тахлын хүнд хэцүү үед өглөө үүрээс эхлэн, үдэш бүрий болтол Дэлгэрцэцэг нөхрийн хамт ажил үүргээ гүйцэтгэж байгаа бөгөөд энэ хооронд тэдний том охин гэрийн ажлыг хариуцан, нялх дүүгээ харж хандахад аав ээждээ тусалж байгаа аж.
Дэлгэрцэцэг болон түүний нөхөр "Залуу хосуудад бие биедээ хүндэтгэлтэй хандах харилцаа байгаа цагт гэр бүл аливаа асуудлыг даван туулж чадна" гэж үздэг ажээ. Тэд завгүй хуваарьтай ажилладаг тул тэдэнд баяр ёслол, тэмдэглэлт өдрүүдээр хамтдаа байх боломж тэр бүр байдаггүй. Гэсэн хэдий ч үүнд хэн нэгэн нь бухимдах, уурлах асуудал гаргадаггүй. Бие биенийхээ ажилд үргэлж хүндэтгэлтэй ханддаг хэмээн ярилаа.
Дэлгэрцэцэг бусад хүмүүсээс өөр ажлын санал авч байсан удаа цөөнгүй бий гэв. Гэвч тэр насан туршийн мөрөөдлөө орхихыг хүсэхгүй байгаа бөгөөд ажилдаа чин сэтгэлээсээ дуртай. Тэрээр гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгчдийг хамгаалахад өөрийнх нь гүйцэтгэх үүрэг маш их гэдэгт итгэдэг.
МҮОНТ-ийн Гэр бүл сувагт өгсөн Дэлгэрцэцэгийн ярилцлага
Одончимэг бусдад туслах хүслээсээ үүдэн Нийгмийн ажилтан гэх мэргэжлийг сонгон ажиллаж эхэлжээ. Тэрээр сүүлийн 14 жилийн хугацаанд Улаанбаатар хотын Чингэлтэй дүүрэгт нийгмийн ажилтнаар ажиллаж байгаа бөгөөд өдөр бүр өөрийн хариуцдаг хорооныхоо хүнд нөхцөлд амьдарч буй эмзэг бүлгийн хүмүүст, тэр дундаа ганцаараа амьдардаг ахмад настнууд, өнчин хүүхдүүд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, хүчирхийлэлд өртөгсөд болон үйлдэгчдэд туслалцаа үзүүлж байна.
Одончимэгийн өдөр тутмын ажил нь олон цагаар гадуур явах ба айлуудаар очиж эргэх, нөхцөл байдалтай танилцаж үнэлэх, шаардлагатай тусламж үзүүлдэг байгууллагуудтай иргэдийг холбох явдал юм.
Үүнээс гадна, Одончимэг гэр бүлийн хүчирхийллийн тохиолдлууд дээр ажиллахдаа тэдний амьдралын нөхцөл байдалд мэдрэмжтэй хандаж, даван туулагч болон хүчирхийлэгчийн аль алиныг ойлгон, туслахыг хичээдэг. Жил ирэх тусам хүчирхийлэлд өртсөн хүмүүс өөрсдийгөө хамгаалуулах зорилгоор дуудлага өгөх нь нэмэгдэж, энэ талын илрүүлэлт сайжирч байгааг тэр онцлов.
Гэсэн хэдий ч хүчирхийлэлд өртөгчдийн эрхийг хамгаалсан холбогдох хууль тогтоомжийн талаар олон нийтийн дунд мэдлэгийн зөрүү байсаар байгааг тэр онцлов. Нийгмийн ажилтнууд болон бусад анхан шатны албан тушаалтнууд жендэрт суурилсан хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх, хариу арга хэмжээ авах тал дээр шуурхай ажиллах шаардлагатай байгааг тэрээр онцлов.
Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй холбоотой дуудлага, мэдээлэл илт нэмэгдэж байгаа нь COVID-19 хөл хорионы үеэр түлхүү ажиглагдсан байна. Одончимэг тусламж хүсч буй хүчирхийллийг даван туулагч хүмүүст нийгмийн үйлчилгээ үзүүлэхээс гадна хүчирхийлэл үйлдэгчидтэй идэвхтэй хамтран ажиллахыг хичээдэг.
Тэрээр гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдсэн зан үйлийн эмгэг болон архины хамааралтай хүмүүст хандлага, зан үйлийг нь өөрчлөхөд нь туслах, дэмжлэг үзүүлэх сургалтыг санаачлан зохион байгуулахаас гадна дэмжих бүлгийг хороондоо үүсгэн байгуулжээ. "Эхэндээ амаргүй ажил байсан хэдий ч эерэг үр дүнгүүд эхнээсээ гарч эхэлсэн" гэдгийг тэр онцлов. Ажилдаа сэтгэлээсээ хандан, санаачлага гарган ажиллаж чадвал нийгэмд сайн сайхан өөрчлөлтүүд гарсаар байх болно гэдэгт Одончимэг итгэдэг.
Тэрээр шөнийн цагаар эсвэл амралтын өдрүүдэд ажиллах тохиолдол тун элбэг. Гэвч тэр бүрт "Xэцүү байна, энэ ажлыг больё гэсэн бодол төрдөггүй, харин ч бусдын төлөө энэ ажлыг хийж байна гэж бодохоор урам зориг авдаг" хэмээн ярилаа.
Одончимэг нийгмийн ажилтан байж, хүмүүст амьдралаа сайн сайхан болгоход туслах нь түүний хувьд нэр төрийн хэрэг гэж үздэг.
МҮОНТ-ийн Гэр бүл сувагт өгсөн Одончимэгийн ярилцлага
--------
Эмэгтэйчүүдийн манлайллыг алдаршуулах, тэмдэглэх сарын аяны хүрээнд НҮБ-ын Хүн амын сангаас ХНХЯ болон МҮОНТ-ийн Гэр бүл сувагтай хамтран бэлтгэв. Энэхүү нийтлэл анх НҮБ-ын Хүн амын сангийн вэбхуудаснаа нийтлэгдсэн болно.
1 of 4

Өгүүлэл
2021 оны зургаадугаар сарын 18
Цар тахлаас чанагш: Монгол Улсын хүнсний тогтолцоог өөрчлөн сайжруулах нь
НҮБ-ын Суурин зохицуулагч Тапан Мишра, НҮБ-ын ХХААБ-ын суурин төлөөлөгч Винод Ахужа нарын хамтран туурвисан нийтлэл
Хоол хүнс бол зөвхөн иддэг зүйл төдий бус, харин бидний соёл, эдийн засаг, мөн байгаль ертөнцтэй харилцах харилцааны үндэс суурь билээ. Мэргэжилтнүүд “хүнсний тогтолцоо” гэж бүхэлд нь нэрлэдэг, бидний хоол хүнсээ үйлдвэрлэх, боловсруулах, хэрэглэх үйл ажиллагаа хүний амьдралын бүхий л хүрээнд нөлөөлж байдаг. Эдгээр үйл ажиллагаа зөв зохистой байвал хүнсний тогтолцоо нь хүнсний аюулгүй байдал, хоол хүнсийг хангаж, бидэнд өсч төлжих, идэвхтэй, эрүүл чийрэг байх нөхцөлийг бүрдүүлдэг. Харин хүнсний тогтолцоо доголдох үед үүдэн гарах хямрал нь бидний боловсрол, эрүүл мэнд, эдийн засагт, мөн хүний эрх, энх тайван, аюулгүй байдалд заналхийлдэг бөгөөд хамгийн сул дорой, эмзэг хүмүүст илүүтэй нөлөөлдөг.
“Хүнсний тогтолцоо” гэж юу билээ? Энэ нэр томъёо тариалах, өсгөн үржүүлэх, хоол хүнс бэлтгэхээс эхлээд хэрэглэх хүртэлх бүхий л шатанд оролцдог хүн бүр, үйл явц бүрийг багтаадаг бөгөөд хог хаягдлаараа юу хийж байгаа маань хүртэл энд хамаатай. Энд тариаланчид, малчид, боловсруулагчаас эхлээд дэлгүүрийн кассчин хүртэл, тээрмээс хөргүүртэй ачааны машин, цаашилбал айл хөршүүдийн хүнсний хаягдлаараа бордоо хийх төхөөрөмж хүртэл багтана. Хэдэн зуун мянган монголчууд хүнсний тогтолцооны хүрээнд амьдралаа залгуулж байна. 2020 оны байдлаар хөдөө аж ахуйн салбар дангаараа ажлын байрны 24 хувийг эзэлж, Монгол Улсад үйлдвэрлэсэн нийт нэмүү өртгийн 12 орчим хувийг бүрдүүлж байв[1].
КОВИД-19 цар тахлын зүгээс хүнсний тогтолцоонд учруулж буй дарамт нь уг тогтолцооны эмзэг байдал, сорилт бэрхшээлүүд болон тэдгээрийн хүмүүс, гариг ертөнц, хөгжил цэцэглэлтэд үзүүлэх нөлөө харилцан уялдаа холбоотой болохыг бидэнд тодорхой харууллаа. КОВИД-19 цар тахлаас шалтгаалсан хүнсний тогтолцооны доголдлын улмаас олон хүн, ялангуяа цар тахлаас өмнө ч хүнд байдалд байсан хүмүүс ажилгүйдэл, өлсгөлөн, хоол тэжээлийн дутагдалд нэрвэгдлээ. НҮБ-ийн Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагаын судалгаанаас үзэхэд, КОВИД-19-ийн хямралын үеэр Монгол Улсын нийт өрхийн 72 хувь нь хоол хүнсээ танахад хүрсэн байна.
Үүнээс ч олон хүний хоол хүнс, шим тэжээлийн аюулгүй байдал алдагдахад КОВИД-19 түлхэц өгсөн байж болох ч энэ нь асуудлын суурь шалтгаан биш юм. Монгол Улсын хүнсний тогтолцоо КОВИД-19 цар тахлаас ч өмнө хэдийн доголдсон байсан. 2018 оны байдлаар нийт хүн амын 28.4 хувь нь ядуу амьдарч, бараг дөрвөн монгол хүн тутмын нэгийнх нь хүнсний баталгаагүй байдал дунд буюу ноцтой түвшинд хүрсэн байв. Гэтэл үүний зэрэгцээ таргалалттай, эсвэл хоол хүнстэй холбоотой өвчнөөр шаналж буй хүмүүсийн тоо нэмэгдсээр байна. Монголчуудын 55 хувь нь илүүдэл жинтэй, 20 хувь нь таргалалттай байна. Монгол Улсад цагаас эрт нас баралт 32 хувь байгаа нь бага орлоготой орнуудын дунд хоёрдугаарт орох үзүүлэлт юм. Үүний зэрэгцээ бид хоол хүнсний нэлээд хэсгийг хаягдал болгон хаяж байна. Зуны улиралд Улаанбаатар хотын хатуу хог хаягдлын 36 хувийг хүнсний хаягдал эзэлдэг[2].
Уур амьсгалын өөрчлөлт хүнсний тогтолцоонд ихээхэн нөлөөлж, зуд, ган, үер, салхи шуурганы давтамж нэмэгдэж, улам ширүүсч байна. Жишээлбэл, Монгол Улсад хамгийн хүнд өвлийн нэг 2021 онд тохиож, 1.5 сая толгой мал хорогдлоо. Гэхдээ өнөөгийн хүнсний тогтолцоо асуудлын бас нэг хэсэг юм. Монголын Улсад хүлэмжийн хийн 49 хувийг хөдөө аж ахуйн салбар дангаараа ялгаруулж байна.
2019 оны 10 дугаар сарын 16-нд Дэлхийн хүнсний өдрөөр НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Хүнсний тогтолцооны асуудлаар дээд хэмжээний чуулга уулзалтыг 2021 онд хуралдуулахаар зарлалаа. Хүнсний тогтолцоог сайжруулан хөгжүүлэх асуудал улс орнуудын Тогтвортой хөгжлийн зорилт 2030-ыг хэрэгжүүлэх хүчин чармайлтын төвд байх ёстойг улам бүр хүлээн зөвшөөрснөөр энэхүү шийдвэр гарсан билээ. Жишээлбэл, 2019 оны Дэлхийн Тогтвортой Хөгжлийн Тайланд хүнсний тогтолцоо, хооллолтын хэв маяг бол дэлхий даяар илүү тогтвортой замналд шилжин орохыг түргэтгэх эхлэлийн гол цэг гэж тодорхойлсон байна[3]. Түүнчлэн Тогтвортой Хөгжлийн Улс төрийн өндөр түвшний 2018 оны Чуулга уулзалтаас гарсан Сайд нарын тунхаглал[4] нь НҮБ-ын гишүүн орнууд болон оролцогч бүх талуудад хүнсний тогтвортой тогтолцооны хандлагыг хэрэгжүүлэхийг уриалсан билээ.
Монгол Улс үлдсэн хугацаанд Тогтвортой хөгжлийн зорилтыг хэрэгжүүлье гэвэл хүнсний тогтолцоогоо өөрчлөх ёстой. Хоол хүнсээ хэрхэн үйлдвэрлэж, боловсруулж, зах зээлд нийлүүлж, хэрэглэж, хог хаягдлаа хэрхэн устгаж байгаагаа бид нэн даруй эргэн харах шаардлагатай болжээ. Бид КОВИД-19-ийн хямралыг Монгол Улсын хүнсний тогтолцоог илүү хүртээмжтэй, тогтвортой, тэсвэртэй болгож тэнцвэржүүлэх, өөрчлөн сайжруулах боломж болгон хувиргах хэрэгтэй байна.
Хүнсний тогтвортой тогтолцоонд шилжих бага бус, хэдийнээ хэрэгжээд эхэлсэн нөөц боломж Монгол Улсад бий. Энд технологийн шинэчлэл, эдийн засгийн урамшууллын стратеги, хэрэглээ уялдаа холбоотой бөгөөд оролцоотой засаглал, мөн зан үйлийн өөрчлөлт шаардагдана. Хөдөө аж ахуйг тогтвортой эрчимжүүлж, хөдөө аж ахуйн үнэ цэнийн сүлжээг бэхжүүлснээр нэмүү өртөг шингэсэн хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний экспортыг дэмжин, импортын хүнсний бүтээгдэхүүнээс хамааралтай байдлыг бууруулж, улмаар өсөн нэмэгдэж буй хүн амын хүнсний хэрэгцээг хангах, хөдөөгийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжихэд туслах болно. Хүнсний тогтолцоо, уур амьсгалын өөрчлөлт болон байгалийн нөөцийн менежментийн асуудлыг харилцан уялдаатай шийдвэрлэхэд бодлого, институцийн уялдаа холбоо амин чухал үүрэгтэй. Монгол Улсын Засгийн газраас эдгээр нөхцөл байдал, сорилтыг харгалзан үзэж, иргэдийг эрүүл, аюулгүй хоол хүнсээр хангах зорилго бүхий ‘Эрүүл хүнс-Эрүүл монгол хүн’ үндэсний хөтөлбөрийг 2019 онд баталсан билээ. Хүнсний тогтвортой тогтолцооны талаар үндэсний хөгжлийн бодлогод, түүний дотор Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэх үүднээс Монгол Улсын “Алсын хараа-2050” болон дунд хугацааны хөгжлийн хөтөлбөрүүдэд тусгаад байна.
Мөн салбар бүрт оролцогч талууд хүнсний тогтвортой тогтолцоог дэмжих чиглэлээр ажиллаж, зан үйлээ өөрчилж эхэлсэн нь сайшаалтай. Хүнсний тогтолцоо бол хүмүүсийг гариг ертөнцтэй холбох хамгийн хүчтэй холбоосын нэг мөн гэдгийг Засгийн газар болон бусад оролцогч талууд улам ихээр ойлгох болж, эдийн засгийн хүртээмжтэй өсөлтийг бий болгохын зэрэгцээ байгаль орчныг хамгаалсан арга барилаар нөхцөл байдлыг өөрчлөхийг хүсч байна. Монгол Улсын Засгийн газар бүсийн түвшинд болон хувийн хэвшлийн хүрээнд хүнсний тогтолцооны талаарх хэлэлцүүлгүүд зохион байгуулсан бөгөөд залуустай болон иргэний нийгэмтэй хийсэн бие даасан хэлэлцүүлгүүдэд олон тал идэвхтэй оролцож байгаа нь ч үүнийг нотлон харууллаа.
2021 оны 7 дугаар сарын 6-наас 8-ны өдрүүдэд Монгол Улсад зохион байгуулж буй үндэсний хүнсний тогтолцооны талаарх хэлэлцүүлгүүд нь энэхүү өргөжин тэлж буй хөдөлгөөнд тулгуурлан Тогтвортой Хөгжлийн Зорилт 2030-ийн хэрэгжилтийг түргэтгэхэд олон нийтийн хүчийг дайчлах болон хариуцлагатай үүрэг амлалт авах таатай боломж бүрдүүлж байна. Монгол Улсын үндэсний хүнсний тогтолцооны талаарх хэлэлцүүлгээс гарсан баримт нотолгоо, санаа бодол, үүрэг амлалтууд нь НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын 2021 оны 9 дүгээр сард зарлан хуралдуулах Дэлхийн хүнсний тогтолцооны асуудлаарх дээд хэмжээний Чуулга уулзалтад хувь нэмэр оруулах болно. Мөн хамгийн чухал нь Монгол Улсын хувьд үндэсний хүнсний тогтолцоогоо өөрчлөн сайжруулах, Тогтвортой хөгжлийн бүх зорилтыг хангахад ахиц дэвшил гаргах хөшүүрэг болохуйц шинэлэг арга хэмжээ, шийдэл, стратегийг олох, хэрэгжүүлэхэд нь туслах болно.
[1] Why Food Systems Matter https://summitdialogues.org/overview/dialogues-and-the-food-systems-summit/why-food-systems-matter/
[2] ADB, Mongolia: Ulaanbaatar Community Food Waste Recycling Project https://www.adb.org/sites/default/files/project-documents/51102/51102-001-pam-en.pdf
[3] Independent Group of Scientists appointed by the Secretary-General, Global Sustainable Development Report 2019: The Future is Now – Science for Achieving Sustainable Development, (United Nations, New York, 2019). https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/24797GSDR_report_2019.pdf
[4] Ministerial declaration of the 2018 high-level political forum on sustainable development, convened under the auspices of the Economic and Social Council, on the theme “Transformation towards sustainable and resilient societies” https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=E/HLS/2018/1&Lang=E
1 of 4

Өгүүлэл
2022 оны зургаадугаар сарын 16
Энхийн төлөө зүтгэгчид: Монголын анхны эмэгтэй генерал, бригадын генерал Г. Болор
НҮБ-ын энхийг сахиулагчид өдөр бүр дэлхийн улс төр, аюулгүй байдлын хамгийн эмзэг орчинд амьдарч буй олон зуун мянган эмзэг бүлгийн хүмүүсийг хамгаалахаар ажилладаг. Энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцож буй энгийн болон цэргийн дүрэмт хувцастай бие бүрэлдэхүүн гал зогсоох, хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх, хариу арга хэмжээ авах, хүний эрхийн зөрчил, хүчирхийллийг мөрдөн шалгах, мөргөлдөөнд нэрвэгдсэн олон оронд энх тайван, сэргэн мандалт, хөгжлийг бий болгоход хувь нэмрээ оруулж байна. Монгол Улс энэ жил НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагаанд үүрэг гүйцэтгэж эхэлсний 20 жилийн ойгоо тэмдэглэж байгаа бөгөөд 2022 оны 6 дугаар сарын 16-18-ны өдрүүдэд Энхийг сахиулагч эмэгтэйчүүдийн олон улсын бага хурлыг эх орондоо зохион байгуулж буйтай холбогдуулан тус улсын анхны эмэгтэй генерал, Цэнхэр дуулгатан асан, бригадын генера Г. Болортой ярилцлаа.
Монгол Улсын бригадын генерал Г. Болор өдгөө Зэвсэгт хүчний жанжин штабын Цэргийн сургалт, соёл хүмүүжлийн газрын даргаар ажиллаж байна. 2010 онд Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улс, Чад Улс дахь НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагаа (MINURCAT), 2013 онд Өмнөд Судан дахь НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагаа (UNMISS)-нд тус тус үүрэг гүйцэтгэсэн. Тэрээр мөн энхийг сахиулах ажиллагаанд үүрэг гүйцэтгэснийхээ дараа Нью-Йорк хот дахь НҮБ-ын Энхийг сахиулах ажиллагааны албанд Энхийг сахиулах ажиллагааны офицероор ажилласан. Тухайн үеийн хурандаа Г. Болорт гуравдугаар сарын 18-нд тохиодог Монгол цэргийн баярын өдрөөр Бригадын генерал цол олгосноор тэрээр тус улсын анхны эмэгтэй генерал цолтон болсон юм.
“Намайг залуу байхад миний үеийн ихэнх залуучууд сургууль соёлоо төгсөөд өөрсдийн хүссэн мэргэжлээ сонгох боломжгүй, ихэнхдээ эцэг эхийн зөвлөж, зааварласнаар явдаг байв. Тэр л уламжлалын дагуу би ээжийнхээ зөвлөснөөр цэргийн сургуулийг сонгосон. Азаар намайг ахлах сургуулиа төгсөхөд Цэргийн их сургууль анх удаа эмэгтэй оюутнуудыг элсүүлж эхэлсэн.
Залуу эмэгтэйчүүдийн хүсэл тэмүүлэл
Би 2010 онд Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улс, Чад Улс дахь энхийг сахиулах ажиллагаанд анхны Монгол эмэгтэй алба хаагч-аар томилогдон ажилласан. 2022 оны 3-р сард Монгол Улсынхаа анхны эмэгтэй генерал болсон. Би өөрөөрөө бахархаж байсан хэдий ч надад нэлээд ахадсан мэт санагдаж ихээхэн эмээж байв. Энэ бол манай улсын олон мянган дүрэмт хувцастай эмэгтэй алба хаагчдын хүсэл тэмүүлэл юм. Ийнхүү миний тушаал ахисан явдал олон эмэгтэй алба хаагч урам зориг өгч, ийм амжилтанд хүрч чадна гэж итгэхэд хүргэж байгаа нь надад маш их үнэ цэнэтэй санагддаг.
Эрэгтэйчүүд давамгайлсан орчинд энхийг сахиулагч эмэгтэйчүүд зөрчил, мөргөлдөөнийг багасгах, урьдчилан сэргийлэхэд тусалдаг ба мөргөлдөөний үеэр болон дараа нь олон нийтийн, тэр дундаа эмэгтэйчүүд, охидын хэрэгцээг үр дүнтэй шийдвэрлэх эерэг хандлагыг бий болгодог.
Эмэгтэйчүүдийн оролцоог зөвтгөх үндэслэл хайх шаардлагагүй
Гэсэн хэдий ч Монголын эмэгтэй энхийг сахиулагчид энхийг сахиулах чадавхиа бүрэн дүүрэн хөгжүүлэхэд саад учруулдаг янз бүрийн сорилт бэрхшээлтэй тулгардгийг би анх үүрэг гүйцэтгэж байх үедээ ажигласан. Жишээлбэл, эмэгтэй энхийг сахиулагчдад, ялангуяа цэргийн ангиудад тулгардаг томоохон бэрхшээлүүдийн нэг нь тэднийг баазыг орхин орон нутгийн иргэдтэй харилцах боломж олгох нь ховор байдаг явдал байв. Хүлээн авагч улс орны нутгийн иргэдтэй харилцах нь зарчмын хувьд онцгой ач холбогдолтой боловч бодит байдал дээр энэ нь энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцож буй эмэгтэйчүүдийн хувьд цэргийн анги дээрээ эмэгтэйчүүдтэй уулзан тэдэнд урам зориг өгөх, туслах, тэдэнтэй харилцах зэргээр хязгаарлагддаг. Иймд энхийг сахиулагч эмэгтэйчүүдэд эрэгтэйчүүдийн хийдэг үүрэг даалгаврыг гүйцэтгэх боломжийг олгох, нэмэгдүүлэх явдал чухал байна.
Эрт дээр үеэс эрэлхэг дайчин эмэгтэйчүүд олон байсныг түүх гэрчилдэг бөгөөд одоо цагт ч зөрчил, мөргөлдөөнтэй бүс нутагт эмэгтэйчүүд олноор үүрэг гүйцэтгэж байна. Гэсэн хэдий ч эрэгтэйчүүд зэвсэгт хүчинд эмэгтэйчүүдээс илүүрхсэн хэвээр, эмэгтэйчүүд байлдааны үүрэг гэхээсээ илүүтэй туслах үүрэг гүйцэтгэдэг хэвээрээ л байна. Энэхүү уламжлалт жендэрийн үүргийн хамаарал нь эмэгтэйчүүдийн албан тушаал ахих, аюулгүй байдлын салбарт карьер, зэрэг дэвшихэд саад тогтгор учруулдаг.
Энхийг сахиулах ажиллагаанд эмэгтэйчүүдийн оролцоог цаашид зөвтгөх үндэслэл хайх шаардлагагүй."
Редакторын тэмдэглэл: Энэ цаг мөчид Монгол Улсаас НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагаанд 890 орчим цэргийн алба хаагч үүрэг гүйцэтгэж байгаа бөгөөд Монгол Улсын энх тайван, аюулгүй байдлыг хамгаалах үйлсэд эмэгтэйчүүдийн тоог нэмэгдүүлэх амлалтын дагуу нийт энхийг сахиулагчдын 21.43%, цэргийн албан хаагчдын 7.77%-ийг эмэгтэйчүүд эзэлж байна.
энэхүү нийтлэл нь анх НҮБ-ын Энхийг сахиулах ажиллагааны блогт нийтлэгдсэн болно.
1 of 5

Өгүүлэл
2022 оны гуравдугаар сарын 07
Эмэгтэйчүүдийн эрхийн төлөө тууштай зогсох цаг
Дэлхий нийтээрээ Олон улсын эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах өдрийг тэмдэглэх гэж буй энэ цаг үед эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах чиглэлээр өмнө хүрсэн амжилтаасаа ухарч байгаад миний бие харамсаж байна. Үүний хохирлыг бид бүгдээрээ амсаж байна.
Сүүлийн жилүүдэд тохиосон шил шилээ дарсан хямралууд нь эмэгтэйчүүдийн манлайлал хэзээ хэзээнээс илүү чухал болохыг илтгэн харуулав.
Эмч, сувилагч, нийгмийн эрүүл мэндийн болон нийгмийн халамжийн ажилтнууд Ковид-19 цар тахлын эсрэг баатарлагаар тэмцэж байна.
Гэтэл, үүний зэрэгцээ, эмэгтэйчүүд, охид хамгийн түрүүнд ажлын байраа алдаж, сургуулиа орхиж, цалингүй гэр орны болон үр хүүхэд, дүү нараа асран халамжлах ажил хийхээс өөр аргагүй нөхцөлд үлдэж байна. Мөн охид эмэгтэйчүүдийн эсрэг гэр бүлийн болон цахим хүчирхийлэл огцом нэмэгдсэний зэрэгцээ олон охид хүүхэд насандаа гэрлэх сорилттой тулгарч байна.
Цар тахал нь эцгийн эрхт ёс амь бөхтэй оршиж буй гашуун үнэнийг дахин нотолж харууллаа. Бид эрчүүд давамгайлсан соёлтой, эрэгтэйчүүдийн нөлөө бүхий ертөнцөд амьдарч байна.
Үүнээс улбаалан, эмэгтэйчүүд цагийн сайханд ч, хүнд хэцүү үед ч ялгаагүй ядууралд нэрвэгдэх магадлал өндөр байна. Тэд эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ авч чадахгүйд хүрч, тэдний боловсрол эзэмших, өсч дэвжих боломж хязгаарлагдаж байна.
Этиопоос Афганистан болон өнөөдрийн халуун бүс болоод буй Украйн гээд зөрчил мөргөлдөөнтэй бүс нутагт охид эмэгтэйчүүд хамгийн эмзэг байдалд байгаа ч тэдний энхийн төлөөх дуу хоолой хамгаас илүү чанга, хүчтэй сонсогдож байна.
Иймд бид охид, эмэгтэйчүүдийн тэгш эрхийг хангах асуудлыг анхаарлынхаа төвд тавьсан феминист сэтгэлгээг сэргээж байж гэмээнэ ирээдүйд бүх нийтийн тогтвортой, эрх тэгш сэргэлтийг авчрах боломжтой.
Бидэнд эмэгтэйчүүдийн боловсрол, хөдөлмөр эрхлэлт, сургалт, зохистой хөдөлмөр эрхлэлтэд чиглэсэн зорилтот хөрөнгө оруулалтаар дамжуулж бий болгосон эдийн засгийн ахиц дэвшил хэрэгтэй. 2030 он гэхэд 400 сая ажлын байр шинээр бий болгох зорилтыг хэрэгжүүлэхдээ эмэгтэйчүүдийг нэн тэргүүнд тавих ёстой.
Бид нийгмийн хамгааллын тогтолцоо, халамжийн эдийн засагт хөрөнгө оруулалт хийх замаар нийгмийн дэвшлийг хурдасгах хэрэгтэй. Ийм хөрөнгө оруулалт нь тусламж хэрэгтэй байгаа тэр л хүмүүс, тэр дундаа хүүхэд, ахмад настан, өвчин зовлонд нэрвэгдсэн хүмүүст тусламж үзүүлэхийн зэрэгцээ асар их ногдол ашиг авчирч, ногоон, тогтвортой ажлын байрыг бий болгоно.
Дэлхий дахинаа ноёрхоод буй ёс суртахууны хувьд дампуурсан санхүүгийн тогтолцоог шинэчлэхэд бидэнд санхүүгийн дэвшил хэрэгтэй. Ингэснээр бүх улс орнууд эмэгтэйчүүд төвтэй эдийн засгийг сэргээхэд хөрөнгө оруулах боломжтой болно. Үүний тулд дэлхий дахинд буй асар их баялгийн зарим хэсгийг тусламж дэмжлэг нэн шаардлагатай тэдгээр хүмүүст чиглүүлдэг өр чөлөөлөх болон татварын илүү шударга тогтолцоог бий болгох шаардлагатай.
Бид, эмэгтэйчүүд, охидыг харьцангуй эмзэг болгож буй хүлэмжийн хий ялгаруулдаг бодлогогүй өсөлт, жендэрийн тэгш бус байдлыг арилгахад чиглэсэн уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг зайлшгүй шаардлагатай өөрчлөлт шинэчлэлийг эрчимтэй эхлүүлэх хэрэгтэй. Дэлхий нийтээрээ чулуужсан түлшнээс шийдэмгий шилжилт хийхийн тулд хөгжингүй улс орнууд санхүүгийн болон техникийн дэмжлэг туслалцаа үзүүлэх амлалтаа нэн даруй биелүүлэх хэрэгтэй. Ингэж хэмээнэ ирээдүйн эдийн засгийн тогтвортой хөгжил дэвшил нь жендэрийн мэдрэмжтэй, ногоон, тогтвортой болгох боломжтой.
Сангийн сайд, гүйцэтгэх захирал зэрэг албан тушаал хашиж, төрийн болон бизнесийн салбарыг манлайлдаг, бүх нийтэд ашиг тусаа өгөх ногоон, нийгмийн дэвшилтэт бодлого боловсруулж, хэрэгжүүлдэг илүү олон эмэгтэйчүүд бидэнд хэрэгтэй байна.
Тухайлбал, парламентад эмэгтэйчүүд илүү олон байснаар, уур амьсгалын өөрчлөлтийн чиглэлээр илүү эрүүл амлалт авах, эрүүл мэнд, боловсролын салбарт илүүтэй хөрөнгө оруулалт хийгдэх асуудал шийдэгддэг гэдгийг бид мэднэ.
Жендэрийн квотыг зоригтойгоор тогтоон, эмэгтэйчүүдийн тэгш манлайлал, төлөөллийг хангахад чиглэсэн зорилтот арга хэмжээ авах замаар улс төрийн дэвшилд хүрэх хэрэгтэй байна.
Жендэрийн тэгш бус байдал нь үндсэндээ эрх мэдлийн тухай асуудал юм. Зуу зуун жилээр ноёрхсон эцгийн эрхт ёсыг үндсээр нь халахын тулд эрх мэдлийг аливаа байгууллагын бүх түвшинд тэгш хуваарилах хэрэгтэй болно.
Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага гэхэд, байгуулагынхаа түүхэнд анх удаа төв оффисын удирдах албан тушаалтнуудын түвшинд болон дэлхий даяарх салбарууддаа жендэрийн тэгш байдлыг хангаад байна. Энэ нь, бидний дэмжиж туслахаар зорьж буй зорилтот бүлгийг илүү өргөнөөр төлөөлж, тэдэнд хүрэх үйл ажиллагааг маань ч мөн эрчимтэй сайжруулсан юм.
Бид алхам тутамдаа, дэлхийн өнцөг булан бүрт, бүхий л салбарт ахиц дэвшил рүү тэмүүлж буй эмэгтэйчүүд, охидоос урам зориг авах болно.
Уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг тэмцэгч залуу эмэгтэйчүүд засгийн газруудад амлалтаа биелүүлэх шахалт үзүүлэх дэлхийн хүчин чармайлтыг манлайлж байна.
Эмэгтэйчүүдийн эрхийн төлөө тэмцэгчид эрх тэгш байдал, шударга ёсыг зоригтойгоор шаардаж, энхийг сахиулагч, энх тайвныг тогтоогч, хүмүүнлэгийн үйлстэний хувиар дэлхийн зарим нэгэн зөрчилдөөнтэй бүс нутагт амар амгалан нийгмийг цогцлоохоор ажиллаж байна.
Эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах хөдөлгөөн идэвхтэй өрнөдөг нийгэмд ардчилал илүү хүчтэй байдаг.
Дэлхий нийтээрээ эмэгтэйчүүд, охидод илүү боломж олгоход чиглэсэн хөрөнгө оруулалт хийснээр бүх хүн төрөлхтөн үүний ашиг тусыг хүртдэг.
Энэ нь шударга ёс, тэгш эрх, зан суртахуун, эрүүл саруул ухааны асуудал учраас бид эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах цагийн зүүг урагшлуулах хэрэгтэй.
Бидэнд эмэгтэйчүүд, охидын манлайлалд тулгуурласан тогтвортой, феминист төвтэй сэргэлтийг хийх хэрэгтэй байна.
1 of 5

Өгүүлэл
2022 оны гуравдугаар сарын 07
НҮБ-ын зүгээс Монгол Улсад жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангах, эмэгтэйчүүдийг чадавхжуулах чиглэлээр хийсэн үр дүнтэй 10 ажил
Монгол Улс дахь НҮБ нь охид, эмэгтэйчүүдийн эсрэг үйлдэгдэж буй жигшүүрт гэмт хэрэг болох жендэрт суурилсан хүчирхийлэл (ЖСХ) болон гэр бүлийн хүчирхийлэл (ГБХ)-тэй тэмцэхэд чиглэгдсэн хамтын тэмцлийг манлайлан ажиллаж ирсэн. НҮБ-ын Хүн амын сан нь ЖСХ-тэй тэмцэх хууль эрх зүйн болон бодлогын орчныг бүрдүүлж, энэхүү тулгамдсан асуудлыг олон нийтийн анхаарлын төвд авчрах зэргээр Монгол Улсад гэр бүлийн хүчирхийллийг таслан зогсоох талаар сурталчлан таниулах ажлыг тэргүүлж ажиллав. Эдгээр хамтын хүчин чармайлтын үр дүнд бүртгэгдсэн гэр бүлийн хүчирхийллийн тохиолдол 2016-2019 онд 32 хувиар буурсан. Харамсалтай нь, Ковид-19 цар тахал энэхүү хүрсэн ахиц дэвшлийг ухраахад хүргэв. Нийт 17 Нэг цэгийн үйлчилгээний төв (НЦҮТ) болон жэндерт суурилсан хүчирхийллийн хохирогчдод зориулсан 14 түр хамгаалах байр орон даяар үйл ажиллагаа явуулж, эрүүл мэнд, сэтгэл зүй, хууль эрх зүйн зөвлөгөө өгөх, хамгаалах үйлчилгээг үзүүлж байна. Эдгээр НЦҮТ болон түр хамгаалах байрууд нь байгуулагдсан цагаасаа хойш нийт 17,957 иргэнд үйлчилж, 5,136 тохиолдыг олон салбарын төлөөллөөс бүрдсэн хамтарсан баг хянан шийдвэрлэжээ. Дэлгэрэнгүйг: НҮБ-ын Хүн амын сан
Түүнчлэн, НҮБ-ын Хүн амын сан нь Монгол Улсад эхийн эрүүл мэнд, гэр бүл төлөвлөлт, бэлгийн болон нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн боловсролыг сайжруулахад чиглэсэн үндэсний чадавхыг бэхжүүлэхэд бодит дэмжлэг үзүүлсэн. Эхийн эндэгдлийг бууруулахад томоохон хувь нэмэр оруулсан телемедицин буюу дэвшилтэт технологид тулгуурлан алсын зайнаас тусламж үйлчилгээ үзүүлэх төслийн үр дүнд Монгол Улс Мянганы хөгжлийн 5 дахь зорилтыг хэрэгжүүлсэн дэлхийн есөн орны нэг болж чадсан юм. Монгол Улс дахь НҮБ нь түнш байгууллагуудтайгаа хамтран эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүд, охид жирэмслэлтээс хамгаалах эм худалдаж авахад нь төрөөс олгох санхүүжилтийг нэмэгдүүлэхийг Засгийн газарт уриалсны үр дүнд, 2019 оноос хойш жил бүр энэ зорилгоор 1.8 тэрбум төгрөг төсөвлөдөг болсон нь гэр бүл төлөвлөлтийн үйлчилгээний хүртээмжийг эрс нэмэгдүүлэхэд тус дөхөм үзүүлсэн юм. НҮБ-ын Хүн амын сан 2016 оноос эхлэн эх баригчдын чадавхыг дээшлүүлж, олон улсын жишигт хүргэх зорилт тавин ажиллаж байна. Монгол Улсын өсвөр насныханд бэлгийн болон нөхөн үржихүйн цогц боловсрол олгох хөтөлбөрийг ерөнхий боловсролын сургалтын хөтөлбөрийн нэгэн хэсэг болгоод байна. ДЭМБ-ын зүгээс эмэгтэйчүүдийн эрүүл мэндийг дэмжихэд шаардлагатай хөрөнгө санхүүжилтыг дайчлах чиглэлээр ажиллаж, сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд нэг тэрбум гаруй төгрөгийн санхүүжилт татан төвлөрүүлж чадсан бөгөөд уг хөрөнгийг нөхөн үржихүйн насны эмэгтэйчүүд, тэр дундаа хөгжлийн бэрхшээлтэй эмэгтэйчүүдэд үзүүлэх эхийн эрүүл мэндийн нэн шаардлагатай үйлчилгээний чанарыг сайжруулахад зориулсан юм. ДЭМБ нь мөн бүх нийтийг эрүүл мэндийн даатгалд хамруулах, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний тэгш байдлыг улс орон даяар сурталчлан таниулах ажлыг тэргүүлэн ажиллаж байна. Эмэгтэйчүүдэд зонхилон тохиолддог эрүүл мэндийн асуудлыг шийдвэрлэх санаачилгыг тэргүүлж, “Хөхний хорт хавдар” зэрэг эрүүл мэндийн тусгай аян өрнүүлсэний үр дүнд хорт хавдрын өсөн нэмэгдэж буй тархалтын талаарх олон нийтийн мэдлэгийг дээшлүүлж, зорилтот бүлгийн хүн амыг эрт илрүүлэгт хамруулах, улмаар үүнээс урьдчилан сэргийлэх боломж бүрдүүллээ. Дэлгэрэнгүйг: ДЭМБ Монгол Улс дахь НҮБ нь төрийн болон хувийн хэвшилд жендэрт суурилсан хүчирхийлэл, түүний дотор ажлын байран дахь хүчирхийлэл, дарамтын бүх хэлбэрийг устгах чиглэлээр хамтран ажиллаж байна. Монгол Улсын Их Хурал 2022 оны нэгдүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн мөрдөгдөж буй 2021 оны 7-р сард батлагдсан Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгад хүчирхийлэл, дарамт, тэр дундаа ажлын байран дахь бэлгийн дарамтыг үл тэвчих талаар тусгасан. ОУ-ын Хөдөлмөрийн байгууллагын зүгээс 2021-2022 онд хувийн болон төрийн байгууллагуудын нийт 4000 ажилтныг хамруулж хийсэн ажлын байран дахь хүчирхийлэл, дарамтын талаарх судалгааны ажлыг удирдав. Судалгааны үр дүн нь Монгол Улсын Засгийн газраас энэ чиглэлээрх үндэсний хууль тогтоомжийг улам боловсронгуй болгох, нотолгоонд тулгуурласан зохистой арга хэмжээ авах боломж бүрдүүлээд байна. Түүнчлэн, ОУХБ нь эдүгээ Дарамт хүчирхийллийг устгах тухай ОУХБ-ын 190-р конвенцийг соёрхон батлах замаар хөдөлмөрийн ертөнц дөх хүчирхийлэл, дарамтыг зогсоохын тулд Засгийн газар, ажилтан, ажил олгогчид хүчээ нэгтгэхийг уриалж байна. Дэлгэрэнгүйг: ОУХБ-ааc
ОУ-ын Шилжилт хөдөлгөөний байгууллага (ОУШХБ) нь хөдөлмөр эрхлэлт, шилжилт хөдөлгөөний тэгш эрхийг хангах, шилжин суурьшилттай холбоотой алагчилал, ялгаварлан гадуурхалттай тэмцэх, шилжилт хөдөлгөөний жендэрийн харилцааны эрсдэл, эмзэг байдлыг шийдвэрлэх чиглэлээр ажилладаг. Өнөөдрийн байдлаар гэхэд, ОУШХБ-аас 23,000 гаруй монгол шилжин суурьшигч эмэгтэйчүүд өөрсдийн хэрэгцээ, нөхцөл байдалд тохирсон тусламж авсаны дотор сэтгэлзүй, хөдөлмөр эрхлэлт, бичиг баримт бүрдүүлэх, бизнесийн удирдлага болон ур чадвараа хөгжүүлэх чиглэлээр туслалцаа аваад байна. ОУШХБ нь хүн худалдаалах гэмт хэргийн хохирогч болсон 155 орчим хүнийг иргэнийг эх оронд нь авчирч, 600 гаруй хүн худалдаалах гэмт хэргийн хохирогчдод шууд болон нийгэмшүүлэх чиглэлээр туслалцаа дэмжлэг үзүүлсэний сацуу мөн, гадаадад оршин сууж байсан 4000 гаруй монгол эмэгтэйг эх орондоо эсэн мэнд эргэн ирж, нийгэмшихэд нь тусалсан юм. Дэлгэрэнгүйг: ОУШХБ НҮБ-ын сайн дурынханы асуудал эрхэлсэн байгууллага нь Монгол Улс дахь НҮБ-ын үйл ажиллагааг олон чиглэлээр дэмжиж, охид, эмэгтэйчүүд, түүнчлэн жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангахад шаардлагатай олон нийтийн чадавхыг бэхжүүлэхэд үнэлж баршгүй хувь нэмэр оруулж ажилласан. Тухайлбал, Монголын эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүд, охидод цаг зав, зүрх сэтгэлээ зориулан ажилласан Швейцарийн иргэн хатагтай Клеменс Галлопиныг онцолж байна. Клеменс нь Ковид-19 цар тахлын үед Монголд бэлгийн хүчирхийллийн тохиолдол нэмэгдсэнтэй холбоотойгоор, тэрээр Нэг цэгийн үйлчилгээний төвүүдэд алсын зайнаас үйлчилгээ үзүүлэх зааварчилгааг гаргаж, хөл хорио тогтоон, хөдөлгөөнийг хязгаарласан үед жендэрт суурилсан хүчирхийлэлд өртөгсдөд туслалцаа үзүүлсэн юм. Дэлгэрэнгүйг: UNV Эмэгтэйчүүд өндөр боловсролтой, бүхий л салбарт ажиллаж буй хэдий ч, шийдвэр гаргах түвшинд хараахан хангалттай биш байна. НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөр (НҮБХХ) нь эмэгтэй улс төрчид, улс төр сонирхогч эмэгтэйчүүдийг чадавхжуулах, тэднийг дэмжих сүлжээг бэхжүүлэх чиглэлээр өргөн хүрээтэй үйл ажиллагаа явуулж ирсэн. НҮБХХ-ийн зүгээс шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүдийн төлөөллийг нэмэгдүүлэх эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх, түүнчлэн төрийн албаны удирдах албан тушаалд ажиллаж, мэргэжлээрээ өсч дэвжихэд нь эмэгтэйчүүдэд тулгардаг бүтцийн болон бусад саад бэрхшээлийг даван туулахад дэмжлэг үзүүлэх механизмыг бий болгон, бэхжүүлэх чиглэлээр ажиллаж байна. НҮБХХ-ийн дэмжлэгтэйгээр төрийн албаны удирдах албан тушаалд улам илүү олон эмэгтэйчүүд ажиллах болсон. НҮБХХ нь хувийн хэвшилд жендэрийн мэдрэмжтэй төсөв, санхүүжилтийг бий болгоход чухал үүрэг гүйцэтгэж байна. Дэлгэрэнгүйг: НҮБХХ НҮБ нь хөдөөгийн эмэгтэйчүүдийн орлогыг нэмэгдүүлэх, Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд хувь нэмрээ оруулах боломж олгох чиглэлээр орон нутагт үйл ажиллагаа явуулж ирсэн. Үүний нэг тод жишээ нь хөдөлмөр эрхлэх боломжийг өргөжүүлж, хүнсний аюулгүй байдлыг хангахад чиглэсэн орон нутаг дахь өртгийн сүлжээний шинэ арга болох “гэр” гал тогоо санаачилга юм. НҮБ-ын ХХААБ-ын санаачилгын хүрээнд, Сэлэнгэ, Ховд, Хөвсгөл, Дорнод аймгийн зургаан сумын 120 эмэгтэй хамтран өдөрт 500 литр сүү боловсруулах хүчин чадалтай жижиг сүүний үйлдвэр байгуулсан. Тэдгээрийн үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийг сургууль, цэцэрлэгийн үдийн хоолонд нийлүүлж буй бөгөөд ингэснээр сурагчид, хүүхдүүд эрүүл хооллолтын үр шимийг хүртдэг болсон байна. Дэлгэрэнгүйг: ХХААБ НҮБ-Хабитат буюу НҮБ-ын хүн амын нутагшил, суурьшлын асуудал эрхэлсэн байгууллага нь хотын захын дүүргүүдийн үерт автах аюулыг бууруулахад тухайн дүүрэгт оршин суугч эмэгтэйчүүдийг манлайлал, оролцоог дэмжиж байна. Энэ хүрээнд, 1176 гишүүдээс бүрдсэн иргэдийн бүлгүүдийг 130 гаруй эмэгтэйчүүд удирдаж ажиллав. Мөн нийт 5933 иргэдэд манлайлал, иргэдийн оролцоотой үйл ажиллагааны төлөвлөлт, олон нийтийн хяналт, гамшгийн бэлэн байдлыг хангах, уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох чадавхыг бэхжүүлэх зэрэг чиглэлээр сургалт зохион байгуулсан бөгөөд нийт оролцогчдын 64 хувь нь эмэгтэйчүүд байв. Дэлгэрэнгүйг: UN-Habitat НҮБ-ын Хүүхдийн сан нь хүүхдийн эрхийг бүх хэлбэрээр хамгаалах өргөн хүрээг хамарсан үйл ажиллагаа явуулдаг. Монгол улсад хувьд томоохон сорил болж буй агаарын бохирдлыг бууруулах туршилтын санаачилга нь эмэгтэйчүүд, тэдний сайн сайхан байдалд чухал нөлөө үзүүлсэн. 2019 оноос хойш нүүрсээр галладаг зуухыг солих гэрийн халаалт, дулаалгын CHIP багцыг 1000 гаруй өрхөд олгосноор эдгээр өрхийн гэр нь дулаан, тав тухтай амьдрах нөхцөл бүрдсэн төдийгүй хог хаягдлыг бууруулах, улмаар өрхийн гишүүдийн эрүүл мэнд сайнаар нөлөөлөв. CHIP багцын ачаар эмэгтэйчүүд өдөрт гал түлэхэд зориулдаг цагаа 40 минутаар богиносгосноор хүүхдүүдтэйгээ тоглох юмуу өөртөө зарцуулах цаг нь нэмэгджээ. Дэлгэрэнгүйг: НҮБ-ын Хүүхдийн Сан
Түүнчлэн, НҮБ-ын Хүн амын сан нь Монгол Улсад эхийн эрүүл мэнд, гэр бүл төлөвлөлт, бэлгийн болон нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн боловсролыг сайжруулахад чиглэсэн үндэсний чадавхыг бэхжүүлэхэд бодит дэмжлэг үзүүлсэн. Эхийн эндэгдлийг бууруулахад томоохон хувь нэмэр оруулсан телемедицин буюу дэвшилтэт технологид тулгуурлан алсын зайнаас тусламж үйлчилгээ үзүүлэх төслийн үр дүнд Монгол Улс Мянганы хөгжлийн 5 дахь зорилтыг хэрэгжүүлсэн дэлхийн есөн орны нэг болж чадсан юм. Монгол Улс дахь НҮБ нь түнш байгууллагуудтайгаа хамтран эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүд, охид жирэмслэлтээс хамгаалах эм худалдаж авахад нь төрөөс олгох санхүүжилтийг нэмэгдүүлэхийг Засгийн газарт уриалсны үр дүнд, 2019 оноос хойш жил бүр энэ зорилгоор 1.8 тэрбум төгрөг төсөвлөдөг болсон нь гэр бүл төлөвлөлтийн үйлчилгээний хүртээмжийг эрс нэмэгдүүлэхэд тус дөхөм үзүүлсэн юм. НҮБ-ын Хүн амын сан 2016 оноос эхлэн эх баригчдын чадавхыг дээшлүүлж, олон улсын жишигт хүргэх зорилт тавин ажиллаж байна. Монгол Улсын өсвөр насныханд бэлгийн болон нөхөн үржихүйн цогц боловсрол олгох хөтөлбөрийг ерөнхий боловсролын сургалтын хөтөлбөрийн нэгэн хэсэг болгоод байна. ДЭМБ-ын зүгээс эмэгтэйчүүдийн эрүүл мэндийг дэмжихэд шаардлагатай хөрөнгө санхүүжилтыг дайчлах чиглэлээр ажиллаж, сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд нэг тэрбум гаруй төгрөгийн санхүүжилт татан төвлөрүүлж чадсан бөгөөд уг хөрөнгийг нөхөн үржихүйн насны эмэгтэйчүүд, тэр дундаа хөгжлийн бэрхшээлтэй эмэгтэйчүүдэд үзүүлэх эхийн эрүүл мэндийн нэн шаардлагатай үйлчилгээний чанарыг сайжруулахад зориулсан юм. ДЭМБ нь мөн бүх нийтийг эрүүл мэндийн даатгалд хамруулах, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний тэгш байдлыг улс орон даяар сурталчлан таниулах ажлыг тэргүүлэн ажиллаж байна. Эмэгтэйчүүдэд зонхилон тохиолддог эрүүл мэндийн асуудлыг шийдвэрлэх санаачилгыг тэргүүлж, “Хөхний хорт хавдар” зэрэг эрүүл мэндийн тусгай аян өрнүүлсэний үр дүнд хорт хавдрын өсөн нэмэгдэж буй тархалтын талаарх олон нийтийн мэдлэгийг дээшлүүлж, зорилтот бүлгийн хүн амыг эрт илрүүлэгт хамруулах, улмаар үүнээс урьдчилан сэргийлэх боломж бүрдүүллээ. Дэлгэрэнгүйг: ДЭМБ Монгол Улс дахь НҮБ нь төрийн болон хувийн хэвшилд жендэрт суурилсан хүчирхийлэл, түүний дотор ажлын байран дахь хүчирхийлэл, дарамтын бүх хэлбэрийг устгах чиглэлээр хамтран ажиллаж байна. Монгол Улсын Их Хурал 2022 оны нэгдүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн мөрдөгдөж буй 2021 оны 7-р сард батлагдсан Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгад хүчирхийлэл, дарамт, тэр дундаа ажлын байран дахь бэлгийн дарамтыг үл тэвчих талаар тусгасан. ОУ-ын Хөдөлмөрийн байгууллагын зүгээс 2021-2022 онд хувийн болон төрийн байгууллагуудын нийт 4000 ажилтныг хамруулж хийсэн ажлын байран дахь хүчирхийлэл, дарамтын талаарх судалгааны ажлыг удирдав. Судалгааны үр дүн нь Монгол Улсын Засгийн газраас энэ чиглэлээрх үндэсний хууль тогтоомжийг улам боловсронгуй болгох, нотолгоонд тулгуурласан зохистой арга хэмжээ авах боломж бүрдүүлээд байна. Түүнчлэн, ОУХБ нь эдүгээ Дарамт хүчирхийллийг устгах тухай ОУХБ-ын 190-р конвенцийг соёрхон батлах замаар хөдөлмөрийн ертөнц дөх хүчирхийлэл, дарамтыг зогсоохын тулд Засгийн газар, ажилтан, ажил олгогчид хүчээ нэгтгэхийг уриалж байна. Дэлгэрэнгүйг: ОУХБ-ааc
ОУ-ын Шилжилт хөдөлгөөний байгууллага (ОУШХБ) нь хөдөлмөр эрхлэлт, шилжилт хөдөлгөөний тэгш эрхийг хангах, шилжин суурьшилттай холбоотой алагчилал, ялгаварлан гадуурхалттай тэмцэх, шилжилт хөдөлгөөний жендэрийн харилцааны эрсдэл, эмзэг байдлыг шийдвэрлэх чиглэлээр ажилладаг. Өнөөдрийн байдлаар гэхэд, ОУШХБ-аас 23,000 гаруй монгол шилжин суурьшигч эмэгтэйчүүд өөрсдийн хэрэгцээ, нөхцөл байдалд тохирсон тусламж авсаны дотор сэтгэлзүй, хөдөлмөр эрхлэлт, бичиг баримт бүрдүүлэх, бизнесийн удирдлага болон ур чадвараа хөгжүүлэх чиглэлээр туслалцаа аваад байна. ОУШХБ нь хүн худалдаалах гэмт хэргийн хохирогч болсон 155 орчим хүнийг иргэнийг эх оронд нь авчирч, 600 гаруй хүн худалдаалах гэмт хэргийн хохирогчдод шууд болон нийгэмшүүлэх чиглэлээр туслалцаа дэмжлэг үзүүлсэний сацуу мөн, гадаадад оршин сууж байсан 4000 гаруй монгол эмэгтэйг эх орондоо эсэн мэнд эргэн ирж, нийгэмшихэд нь тусалсан юм. Дэлгэрэнгүйг: ОУШХБ НҮБ-ын сайн дурынханы асуудал эрхэлсэн байгууллага нь Монгол Улс дахь НҮБ-ын үйл ажиллагааг олон чиглэлээр дэмжиж, охид, эмэгтэйчүүд, түүнчлэн жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангахад шаардлагатай олон нийтийн чадавхыг бэхжүүлэхэд үнэлж баршгүй хувь нэмэр оруулж ажилласан. Тухайлбал, Монголын эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүд, охидод цаг зав, зүрх сэтгэлээ зориулан ажилласан Швейцарийн иргэн хатагтай Клеменс Галлопиныг онцолж байна. Клеменс нь Ковид-19 цар тахлын үед Монголд бэлгийн хүчирхийллийн тохиолдол нэмэгдсэнтэй холбоотойгоор, тэрээр Нэг цэгийн үйлчилгээний төвүүдэд алсын зайнаас үйлчилгээ үзүүлэх зааварчилгааг гаргаж, хөл хорио тогтоон, хөдөлгөөнийг хязгаарласан үед жендэрт суурилсан хүчирхийлэлд өртөгсдөд туслалцаа үзүүлсэн юм. Дэлгэрэнгүйг: UNV Эмэгтэйчүүд өндөр боловсролтой, бүхий л салбарт ажиллаж буй хэдий ч, шийдвэр гаргах түвшинд хараахан хангалттай биш байна. НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөр (НҮБХХ) нь эмэгтэй улс төрчид, улс төр сонирхогч эмэгтэйчүүдийг чадавхжуулах, тэднийг дэмжих сүлжээг бэхжүүлэх чиглэлээр өргөн хүрээтэй үйл ажиллагаа явуулж ирсэн. НҮБХХ-ийн зүгээс шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүдийн төлөөллийг нэмэгдүүлэх эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх, түүнчлэн төрийн албаны удирдах албан тушаалд ажиллаж, мэргэжлээрээ өсч дэвжихэд нь эмэгтэйчүүдэд тулгардаг бүтцийн болон бусад саад бэрхшээлийг даван туулахад дэмжлэг үзүүлэх механизмыг бий болгон, бэхжүүлэх чиглэлээр ажиллаж байна. НҮБХХ-ийн дэмжлэгтэйгээр төрийн албаны удирдах албан тушаалд улам илүү олон эмэгтэйчүүд ажиллах болсон. НҮБХХ нь хувийн хэвшилд жендэрийн мэдрэмжтэй төсөв, санхүүжилтийг бий болгоход чухал үүрэг гүйцэтгэж байна. Дэлгэрэнгүйг: НҮБХХ НҮБ нь хөдөөгийн эмэгтэйчүүдийн орлогыг нэмэгдүүлэх, Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд хувь нэмрээ оруулах боломж олгох чиглэлээр орон нутагт үйл ажиллагаа явуулж ирсэн. Үүний нэг тод жишээ нь хөдөлмөр эрхлэх боломжийг өргөжүүлж, хүнсний аюулгүй байдлыг хангахад чиглэсэн орон нутаг дахь өртгийн сүлжээний шинэ арга болох “гэр” гал тогоо санаачилга юм. НҮБ-ын ХХААБ-ын санаачилгын хүрээнд, Сэлэнгэ, Ховд, Хөвсгөл, Дорнод аймгийн зургаан сумын 120 эмэгтэй хамтран өдөрт 500 литр сүү боловсруулах хүчин чадалтай жижиг сүүний үйлдвэр байгуулсан. Тэдгээрийн үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийг сургууль, цэцэрлэгийн үдийн хоолонд нийлүүлж буй бөгөөд ингэснээр сурагчид, хүүхдүүд эрүүл хооллолтын үр шимийг хүртдэг болсон байна. Дэлгэрэнгүйг: ХХААБ НҮБ-Хабитат буюу НҮБ-ын хүн амын нутагшил, суурьшлын асуудал эрхэлсэн байгууллага нь хотын захын дүүргүүдийн үерт автах аюулыг бууруулахад тухайн дүүрэгт оршин суугч эмэгтэйчүүдийг манлайлал, оролцоог дэмжиж байна. Энэ хүрээнд, 1176 гишүүдээс бүрдсэн иргэдийн бүлгүүдийг 130 гаруй эмэгтэйчүүд удирдаж ажиллав. Мөн нийт 5933 иргэдэд манлайлал, иргэдийн оролцоотой үйл ажиллагааны төлөвлөлт, олон нийтийн хяналт, гамшгийн бэлэн байдлыг хангах, уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох чадавхыг бэхжүүлэх зэрэг чиглэлээр сургалт зохион байгуулсан бөгөөд нийт оролцогчдын 64 хувь нь эмэгтэйчүүд байв. Дэлгэрэнгүйг: UN-Habitat НҮБ-ын Хүүхдийн сан нь хүүхдийн эрхийг бүх хэлбэрээр хамгаалах өргөн хүрээг хамарсан үйл ажиллагаа явуулдаг. Монгол улсад хувьд томоохон сорил болж буй агаарын бохирдлыг бууруулах туршилтын санаачилга нь эмэгтэйчүүд, тэдний сайн сайхан байдалд чухал нөлөө үзүүлсэн. 2019 оноос хойш нүүрсээр галладаг зуухыг солих гэрийн халаалт, дулаалгын CHIP багцыг 1000 гаруй өрхөд олгосноор эдгээр өрхийн гэр нь дулаан, тав тухтай амьдрах нөхцөл бүрдсэн төдийгүй хог хаягдлыг бууруулах, улмаар өрхийн гишүүдийн эрүүл мэнд сайнаар нөлөөлөв. CHIP багцын ачаар эмэгтэйчүүд өдөрт гал түлэхэд зориулдаг цагаа 40 минутаар богиносгосноор хүүхдүүдтэйгээ тоглох юмуу өөртөө зарцуулах цаг нь нэмэгджээ. Дэлгэрэнгүйг: НҮБ-ын Хүүхдийн Сан
1 of 5
Өгүүлэл
2022 оны хоёрдугаар сарын 23
Нийгмийн даатгалын системээр дамжуулан малчдын цочролд тэсвэртэй байдлыг сайжруулах нь
“Би 15 жил мал маллаж байна. Гэвч, мал малласан эдгээр жилүүдийг хөдөлмөр эрхэлсэн гэж бүртгүүлж чадаагүй, бас сайн дурын даатгалд хамрагдаагүй байсан” гэж Баян-Өлгий аймгийн Цэнгэл сумын харьяат өдгөө жаран настай Авилдолдагийн Бударах гуай ярив. "Одоо би тэтгэвэрийн нас хүрсэн ч, тэтгэвэр тогтоолгож чадахгүй байна."
Мал маллахыг албан бус, хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэгт тооцдог тул малчид нийгмийн даатгалд сайн дураараа хамрагдаж шимтгэл төлдөг. Гэвч Монгол улсын нийт хүн амын гуравны нэгийг бүрдүүлдэг малчдын дийлэнх нь (бараг 85 хувь) Булдарах гуайн нэгэн адил нийгмийн даатгалд хамрагдаагүй тул үр шимийг нь хүртэж чадахгүй байна.
Нийгмийн даатгалд хамрагддаг малчдын тоо ийм бага байгаа нь ихэнхдээ, малчид нийгмийн даатгал, түүний ашиг тусын талаар мэдлэг дутмаг байгаатай холбоотой аж.
Малчдыг нийгмийн даатгалд хамруулах нь тэднийг цаашид ядуурал, уур амьсгалын нөлөөллөөс шалтгаалсан цочролд өртөхөөс урьдчилан сэргийлэх арга зам гэж "Малчдын нийгмийн хамгааллыг өргөжүүлж, цочролд хариу үзүүлэх бэлэн байдлыг нэмэгдүүлэх нь" НҮБ-ын хамтарсан хөтөлбөр үзэж байна. Иймд, уг хөтөлбөрийн хүрээнд малчдад сайн дурын нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын ашиг тусын талаар сурталчлан таниулахад анхаарч байна.
Нийгмийн даатгалын ажилтнуудыг чадавхжуулж, мөн малчид бие биенээсээ суралцаж байна
Алслагдсан бүс нутагт тархан суурьшсан малчдад мэдээлэл хүргэж уламжлалт, үр дүнтэй арга замуудын нэг нь нийгмийн даатгалын ажилтнуудыг сургаж, чадавхжуулах явдал гэж үзэж байна.
Баян-Өлгий аймгийн Цэнгэл сумын нийгмийн даатгалын мэргэжилтэн н.Алтанбек 2021 оны зун малчдыг сайн дурын нийгмийн даатгалд хамруулах асуудлаар сурталчлан таниулах ажлынхаа үеэр Б.Булдарах гуайд 2017 онд Нийгмийн даатгалын тухай хуульд оруулсан 2021 оны эцэс хүртэл хүчин төгөлдөр мөрдөгдөх нэмэлт өөрчлөлтөөр малчид нийгмийн даатгалын шимтгэлээ нөхөн төлж болох талаар тайлбарлаж өгсөн.
Нийгмийн даатгалын ашиг тус гагцхүү өндөр насны тэтгэврээр хязгаарлагдахгүй. Монгол Улсын сайн дурын нийгмийн даатгалд тахир дутуугийн тэтгэвэр, тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр, хөдөлмөрийн чадвараа түр алдсаны тэтгэмж, жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж, оршуулгын тэтгэмж, хөдөлмөрийн чадвараа сэргээх тэтгэмж, нөхөн сэргээх эмчилгээний тэтгэмж багтдаг.
Малчид зуд, үер, шороон шуурга зэрэг цаг агаарын нөлөөллөөс шалтгаалсан цочирдолд өртөмтгий байдаг. Ийм нөхцөл байдал нь тэднийг ажил мэргэжлээс шалтгаалсан гэмтэл авах эрсдэлтэй болгодог.
Завхан аймгийн Идэр сумын малчин Довоогийн Батсайхан малаа хариулж яваад тэмээнээс унаж хөл, мөрөндөө гэмтэл авсаны улмаас хөдөлмөрийн чадвараа түр алдсаны нөхөн төлбөрийг авчээ. Учир нь түүний гэргий Нийсүрэнгийн Амарбаясгалан нь НҮБ-ын хамтарсан хөтөлбөрийн хүрээнд зохион байгуулсан малчдад зориулсан сургалтад хамрагдаж, ийм төрлийн тэтгэмжийг нийгмийн даатгалаас авах боломжтойг олж мэдсэн аж. Тэд сайн дурын нийгмийн даатгалд 17 жил хамрагдсан ч, хөдөлмөрийн чадвараа түр алдсаны нөхөн төлбөр зэрэг бусад тэтгэмжийн талаар төдийлөн мэддэггүй байсан гэв.
Нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын ашиг тусын талаарх мэдээлэл, мэдлэг түгээх нь малчдын сайн дурын даатгалд хамруулахыг нэмэгдүлэхэд хангалтгүй байв. Учир нь олон даатгалд хамрагдахын ашиг тусыг мэддэг ч нийгмийн даатгалын шимтгэлээ төлөх бэлэн мөнгөөр дутагддаг.
Малчдын нийгмийн даатгалд хамрагдалтыг нэмэгдүүлэх уламжлалт бус арга замууд
НҮБ-ын хамтарсан хөтөлбөр нь малчдын, ялангуяа эмзэг бүлгийн малчдын нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалд хамрагдалтыг нэмэгдүүлэх бусад шинэлэг арга барилуудыг туршиж үзсэн. Энэхүү туршилтын арга хэмжээнд малчдын хоршоо, бэлчээр ашиглагчдын бүлэг зэрэг малчдын бие даасан байгууллагууд чухал үүрэг гүйцэтгэв.
Цөөн малтай, даатгалын шимтгэлээ төлөх бэлэн мөнгөгүй, орлого багатай малчид хоршоодтойгоо хамтран ажиллаж, үр шимийг хүртээд байна. Малчид мал, түүхий эд зэрэг бэлэн бус төлбөрийг хоршоодод даатгалын шимтгэл болгон төлж байхаар болжээ.
Завхан аймгийн Идэр сумын Хатан идэр хоршооны тэргүүн Сэнгэжавын Бямбацэрэн сумынхаа хоршооны гишүүд, малчдад нийгмийн даатгалын ашиг тусыг сурталчлан таниулах чиглэлээр орон нутагтаа ажиллахаар бэлтгэгдсэн.
Хэлж ирдэггүй хямрал, гамшиг тохиоход малчдад “аврал” мэт нийгмийн даатгалын ашиг тусыг таниулж, тэднийг даатгалд хамрагдахыг идэвхтэй уриалагч С.Бямбацэрэн малчидтай ганцаарчлан уулзаж, ярилцахад тэд ихээхэн сонирхож, мэдээлэл авдаг тухай ярив.
Малчдын аж ахуй эрхлэх ур чадвар, орлогоо нэмэгдүүлэх ур чадварыг дэмжих нь малчдын гамшиг цочролд бэлэн байх, тэсвэрлэх чадварыг бэхжүүлэх, мөн хөгжиж дэвших боломжийг олгох үр дүнтэй арга байх болно. Иймд НҮБ-ын хамтарсан хөтөлбөрийн хүрээнд сүү, арьс шир, мах боловсруулах зэрэг мал аж ахуйн үйлдвэрлэл, бэлгийн болон нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн эрх, жендэрт суурилсан хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх зэрэг ажил, амьдралын мэдлэг олгох өргөн агуулгатай “Малчин хөтөлбөр”-ийг амжилттай судлаад байна.
Цочролд шуурхай хариу үзүүлэх нийгмийн даатгалын үндэсний чадавхыг бэхжүүлэх нь
ОУ-ын Хөдөлмөрийн Байгууллага тэргүүлэн, НҮБ-ын Хүн амын сан, НҮБ-ын Хүүхдийн сан, НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага зэрэг НҮБ-ын системийн дөрвөн байгууллагаас хоёр жилийн хугацаанд хэрэгжүүлсэн хамтарсан хөтөлбөрийн үр дүнд 2020-2021 онд улсын нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалд хамрагдах иргэдийн тоо дунджаар таван хувиар өссөн гэж Нийгмийн даатгалын ерөнхий газраас мэдээлээд байна. Харин Завхан аймгийн зорилтот таван суманд малчдын сайн дурын даатгалд хамрагдалт 10 хувиар өсчээ.
Туршилтын үйл ажиллагааны үр дүнгээс үзвэл, шинэ санаачлага, тууштай хүчин чармайлт тэр дундаа малчдын ойлголт мэдлэгийг нэмэгдүүлж, малчдын байгууллагаар дамжуулан хөшүүргүүд зэргийг хэрэгжүүлбэл, малчдын нийгмийн хамгааллын тогтолцоонд хамрагдах хүрээг үндэсний хэмжээнд нэмэгдүүлэх боломжтойг нотлон харуулсан бөгөөд хамтарсан хөтөлбөр нь цаашлаад, цочролын үед хариу арга хэмжээ авах асуудлыг нийгмийн хамгааллын тогтолцооны нэг хэсэг болгох чиглэлээр сурталчлан таниулах ажил хийж гүйцэтгээд байна.
НҮБ-ын "Малчдын нийгмийн хамгааллыг өргөжүүлж, цочролд хариу үзүүлэх бэлэн байдлыг нэмэгдүүлэх нь" хамтарсан хөтөлбөр нь Монгол Улсын нийгмийн хамгааллын тогтолцоонд тулгамдаж буй асуудлуудыг тус улс дахь НҮБ-ын системийн байгууллагууд хамтран шийдвэрлэхийг зорьсон анхны хамтын хүчин чармайлтын нэг юм.
Энэхүү хөтөлбөр нь үндэсний нийгмийн хамгааллын тогтолцоон дахь хамгийн стратегийн, өөрчлөлт шинэчлэлийн шинжтэй бодлогын сорилт бэрхшээлүүдээ шийдвэрлэхэд нь зориулж нотолгоонд суурилсан шийдлүүдийг санал болгох зорилготой байв. Уг хамтарсан хөтөлбөрийг НҮБ-ын системийн байгууллагуудын нэгдсэн бодлогын дэмжлэг, стратегийн санхүүжилтийн нэгдсэн механизм болох ТХЗ хамтарсан сангаас санхүүжүүлэв.
---
Монгол дахь ОУХБ-ын мэдээлэл харилцааны зөвлөх Б.Жавхлан болон НҮБ-ын Суурин Зохицуулагчийн газрын Мэдээлэл харилцааны ажилтан Д.Соёлмаа бэлтгэв.
1 of 5
Өгүүлэл
2022 оны хоёрдугаар сарын 07
Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн хөгжих эхлэл нь чанартай боловсрол
Хар нүдний шилтэй, цэвэрхэн хувцасласан нэгэн хүү ширээ тойрон суусан арваад хүүхдэд англи хэлнээс монгол руу орчуулж байлаа. Түүнийг Дэлэгдуламын Сундуйжав гэдэг. Төрөлхийн харааны бэрхшээлтэй, 14 настай Д.Сундуйжав англи хэлийг долоон настайгаасаа бие даан сурч эхэлжээ. Англиар чөлөөтэй ярьж, ойлгодог тул өөр шигээ харааны бэрхшээлтэй дүү нар, найзууддаа тусалж буй нь энэ.
Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагч боллоо
Түүний амьдрал түнэр харанхуй дунд эхэлсэн. Төрүүлсэн ээж, алтан нарыг ганц удаа болов харж чадаагүй ч амьдралдаа гэрэл тусгахын тулд хичээж, зүтгэж яваа өсвөр насны хүү. Д.Сундуйжав харааны бэрхшээлтэй бусад хүүхдийн адилаар нэгдүгээр ангидаа 116 дугаар тусгай сургуулийн босгыг алхав. Анх сургуульд ороод сул хараатай хүүхдүүд шиг кирилл үсэг яагаад сурч болдоггүй, бусдын царайг харж чадахгүй байгаа юм гэж ихэд бухимдаж, ээж, аавдаа уурлан, гомдож явжээ. Харин гуравдугаар ангид ороод өөрийн бэрхшээлийн талаар ойлгож эхэлсэн гэнэ. “Кирилл үсгийг хараатай хүмүүс хэрэглэдэг юм байна. Би одоохондоо сурч чадахгүй. Брайл үсгээ сурах хэрэгтэй” гэж өөртөө хэлж, тайвширчээ. Тэр үеэс компьютер сурч эхэлсэн нь түүнд олон боломж олгов. Харах нүд болсон компьютерийн тусламжтайгаар тэр хаана ч сурах боломжтой боллоо. Түүний аав Н.Дэлэгдулам, ээж Х.Мөнгөнцэцэг нар хүүгээ балчир байхад нь хараатай болгохын төлөө олон эмнэлгийн үүд элээсэн бол эдүгээ Д.Сундуйжавт чанартай боловсрол эзэмшүүлэхийн тулд цөөнгүй сургуулийн босго давжээ. Аливааг хялбархан сурдаг, ой тогтоолт сайтай хүүгийнхээ давуу талыг олж харсан тэд тавдугаар ангиас нь ерөнхий боловсролын “Кингс кидс” хувийн сургуульд элсүүлжээ.
Анх удаа Д.Сундуйжав энгийн хүүхдүүдтэй хамт сурлаа. Сургалтын төвд явж англи хэлний түвшнээ ахиулсны хүчээр “Кингс кидс” сургуулийн сурагч болов. Ангийн багш Х.Заяа “Би урьд нь хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй ажиллаж байгаагүй. Хүүхэд хичээвэл бэрхшээл үгүйг ойлгосон. Сундуйжав ангидаа чөлөөтэй явдаг, ганцаараа нойлд бие засаж чаддаг, ширээгээ олоод суучихдаг. Эхэндээ бид Сундуйжавыг өрөвдөж харьцдаг, багш нар хичээлээ яаж ойлгуулахаа мэддэггүй байв. Харин бусдаас дутахгүй сурч буйг нь хараад өрөвдөж хандахаа больсон. Хараатай сурагчтайгаа харьцаж байгаа мэт “Номоо нээгээд төддүгээр хуудсыг гарга” гэх мэтээр ханддаг болсон. Тэгэхээр манай Сундуйжав компьютерийн дэлгэцнээсээ номын хуудсаа түвэггүй олчихдог юм” хэмээн ярьсан.
Туслах багшийн эрэлт байгаа ч нийлүүлэлт алга
2019 онд БСШУС-ын сайдын тушаалаар “Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг ерөнхий боловсролын сургуульд тэгш хамран сургах журам” баталсан. Уг журмыг 2019-2020 оны хичээлийн жилээс мөрдсөн билээ. Манай улсад өнгөрсөн хичээлийн жилд хөгжлийн бэрхшээлтэй 5986 хүүхэд суралцсаны 1771 нь тусгай сургууль, 385 нь Насан туршийн боловсролын төвд суралцдаг аж. Үлдсэн 3857 нь ерөнхий боловсролын сургуульд сурч буйг БСШУЯ-ны Тусгай хэрэгцээт боловсролын хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн Б.Гэрэлтуяа хэлсэн. Улсын хэмжээнд тусгай боловсролын зургаан сургууль байдаг нь бүгд Улаанбаатар хотод байрладаг. Тиймээс орон нутагт амьдардаг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүд энгийн сургуульд сурч буйг тэрбээр онцолсон. Гэхдээ ерөнхий боловсролын сургуульд сурч буй хөгжлийн ялгаатай хүүхдүүдэд туслах багш одоогоор байхгүйг хэлэв. Тэднийг хэн, хэрхэн цалинжуулах нь тодорхойгүй. Уг нь хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн хувьсах зардлыг гурав дахин нэмэгдүүлж тооцох болон, ийм сурагчтай ажиллаж буй багшид урамшуулал олгох асуудлыг сургуулийн дотоод дүрэм, хөдөлмөрийн гэрээнд тусгаж шийдвэрлэх журам бий. Энэ мэт цаасан дээрх олон хууль, дүрэм, журам хөрсөн дээр буугаагүй хэвээр.
Бэрхшээлийг биш, давуу талыг нь олж хар
Х.Мөнгөнцэцэг хүүгээ үе тэнгийнхэнтэйгээ нөхөрлөх, математикийн хичээлийн хоцрогдлыг нь арилгах зорилгоор улсын сургуульд сургахаар шийдлээ. Хэд хэдэн сургуулийн удирдлагаас “Бидэнд заах арга байхгүй. Тусгай сургуульдаа л сур” гэсэн хариу авсан ч шантарсангүй. Хичээсний эцэст Д.Сундуйжав ерөнхий боловсролын 11 дүгээр сургуульд өнгөрсөн есдүгээр сараас суралцаж эхлэв. “Би өөрөө брайл үсэг мэдэхгүй учраас хүүгээ хичээлээ ойлгож буй, эсэхийг хянаж чадахгүй байсан. Тиймээс компьютерт арван хуруугаар шивүүлж сургалаа. Дэлгэцийг нь хараад хичээлээ зөв хийсэн, үгүйг шалгахад амар болсон. Миний энэ арга барилаар багш нар хүүгийн минь хичээлийг шалгах боломжтой гэж ойлгоод энгийн сургуульд оруулсан. Д.Сундуйжав тусгай аппликэйшн ашиглаж, номоо скайнердаж аваад уншдаг. Харааны бэрхшээлтэй хүүхдүүд математикийн хичээлээс их хоцордог. Тооны томьёо, тэмдэг, зураг зэргийг аудио болгож сонсох боломжгүй. Тиймээс тооны хичээлд суурилсан элсэлтийн ерөнхий шалгалт өгч чаддаггүй юм. Тооны хичээлдээ нэмэлтээр туслах багштай болсон” гэж Х.Мөнгөнцэцэг ярив. Тэрбээр мөн эхлээд бэрхшээлийг биш, давуу талыг нь олж харвал, онцлог чадварыг нь хөгжүүлчихвэл хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүд амжилтад хүрэх боломжтой. Хүүхэд бүр эрх тэгш байдлаар боловсрол эзэмших эрхтэй гэв. Харааны бэрхшээлтэй хүний сонсгол, бусад мэдрэхүй сайн хөгжсөн байдаг. Д.Сундуйжав төгөлдөр хуур тоглож, ая зохиох авьяастай.
Боловсролд тэгш хамруулахын тулд цэцэрлэгээс нь эхлэх хэрэгтэй
Д.Сундуйжавын ангийн багш Т.Уянга “Харааны бэрхшээлтэй хүүхэд манай сургуульд сурч байгаа нь бидэнд цоо шинэ зүйл болсон. Д.Сундуйжав маань хичээлээ сонсоод брайлаар биш, компьютерт шууд шивдэг. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийг энгийн сургуульд сургах нь тэгш боловсрол олгох үүдийг нээж буй ч учир дутагдалтай зүйл цөөнгүй. Тухайлбал, манай сургууль физик, математикийн гүнзгийрүүлсэн сургалттай. Харааны бэрхшээлтэй хүүхдийн гол сурах арга барил нь хичээлийг аудио хэлбэрээр сонсож, ойлгох. Гэтэл математик, физик, дүрслэх урлаг зэрэг зураг, дүрстэй зүйлийг аудио болгох боломжгүй байна. Есдүгээр ангид 17 хичээл ордог. Ихэнх номоо аудио хэлбэрт оруулж чадаагүй учраас сурахад асуудал гарч байгаа нь нууц биш. Нэгэнт хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг боловсролд тэгш хамруулах гэж байгаа бол багаас нь энгийн цэцэрлэгт сургах хэрэгтэй. Ингэснээр бусад хүүхэд хөгжлийн бэрхшээлийн талаар зөв ойлгож, тэдэнд найрсгаар туслах болно” гэсэн юм. “Би өөрөө эхэлж ангийнхаа хүүхдүүдтэй ярьж, харилцдаг. Зарим нь намайг ямар ч мэдрэмжгүй мэт ханддаг” хэмээн Д.Сундуйжавын хэлсэн нэгийг бодогдуулна. Тэрбээр мөн “Ихэнх сурах бичиг цахим хэлбэрээр бус, брайл үсгээр байдаг. Энгийн сургуульд сурч байгаа хүүхдүүдийн хувьд багш нар брайл үсэг мэдэхгүй учраас хичээл зааж, сургах боломжгүй. Тиймээс надад онлайнаар сурах нь илүү хялбар байдаг” хэмээсэн. Хөгжлийн ялгаатай хүүхдүүд нийгэмд олон бийг сурагчид төдийлөн мэдэхгүй байна. Зарим нь эвэртэй туулай үзсэн мэт гайхаж, хэсэг нь өрөвдөж, өөрийнх нь хийж чаддаг зүйлд ч туслах гэж зүтгэдэг нь тэдэнд тус биш, ус болдог гэнэ лээ.
Хөгжлөөс хэн ч үлдэх, хоцрох ёсгүй
Энэ бол Тогтвортой хөгжлийн зорилгын уриа юм. НҮБ-ын гишүүн орны хувьд манай улс “Тогтвортой хөгжлийн зорилго-2030”-д нэгдсэн билээ. Тус зорилгын 10 дугаарт тэгш бус байдлыг бууруулах, дөрөвт нь чанартай боловсролын дэмжих гэж заасан байдаг. Энэ хоёр зорилго хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд хамгийн их хамаатай. Малчдын болон ядуу өрхийн хүүхдүүд, хөгжлийн бэрхшээлтэй багачууд боловсролын үйлчилгээнд тэгш хамрагдаж чадахгүй байгаа нь тулгамдсан асуудал болж буйг 2019 онд НҮБ-д танилцуулсан Монгол Улсын тогтвортой хөгжлийн хэрэгжилтийн үндэсний сайн дурын илтгэлд дурджээ. Манай улсын хэмжээнд хөгжлийн бэрхшээлтэй 11 000 орчим хүүхэд бий гэдэг. Тэднийг энгийн сургуульд сургаснаар хөгжлөөс хоцрохгүй байх, чанартай боловсрол эзэмших гэсэн тогтвортой хөгжлийн зорилгыг биелүүлэхэд бага ч болов ахиц гарч буй юм. Д.Сундуйжав “Тусгай сургуульд заадаггүй хичээлийг энгийн сургуульд зааж байсан” гэж хэлснийг энд онцлох нь зүйтэй. Тусгай сургуулийн сургалтын хөтөлбөр ерөнхий боловсролынхоос хоцордог. Ийм нөхцөлд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүд чанартай боловсрол эзэмших, цаашлаад ажил, орлоготой байх нь эргэлзээтэй. Ядуурлаас ангид байх, хөгжлөөс хэнийг ч орхигдуулахгүй гэвэл хүн амын тодорхой хувийг эзэлж буй хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг хөгжүүлэхэд анхаарах нь зүй ёсны хэрэг болжээ. Ялангуяа, Монгол Улсын тогтвортой хөгжлийн тулгуур болсон боловсролд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг тэгш хамруулах эхлэл тавигдсан нь ололт юм. Энэ талаар МУБИС-ийн Тогтвортой хөгжлийн хүрээлэнгийн захирал, доктор Т.Чулуун “Монгол Улсын хувьд тогтвортой хөгжлийн аль зорилго бусад зорилгодоо хүрэхэд хамгийн их хам нөлөөтэй болохыг үнэлж дүгнэхэд боловсрол хөгжлийн түлхүүр гэж гарсан. Тогтвортой хөгжлийн дадал, мэдлэг, манлайлагчийн боловсрол олгох гэсэн өргөн хүрээтэй өнцгөөс харах нь зүйтэй. Цэцэрлэгт тогтвортой хөгжлийн дадал суулгах, дунд сургуульд тогтвортой хөгжлийн мэдлэг олгох, дээд сургуульд тогтвортой хөгжлийн манлайлагчдыг бэлтгэх цогц, харилцан уялдаатай бодлогыг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Хүн бүрт тэгш хүртээмжтэй чанартай боловсрол олгох гэсэн утгаараа хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг үлдээхгүй хамруулах нь нэн чухал” гэлээ.
Д.Сундуйжавын багын найз М.Сод-Эрдэм түүн шиг ерөнхий боловсролын сургуульд сурч, чанартай боловсрол эзэмшихийн хүсдэг. Энгийн сургуульд сурахыг хүсэж буй ч нөүтбүүкгүй учир самбар шивүүр ашиглавал хичээлээ гүйцэх болов уу гэсэн айдастай. Дасаж сурснаараа тусгай сургуульдаа сурч болох ч бусдын адил боловсролын ижил гараанаас гарахыг хүснэ. Найзынхаа хичээнгүй, тууштай зангаар бахархдаг тэрбээр “Би ч бас ерөнхий боловсролын сургуульд сурмаар байна” хэмээн чин сэтгэлээсээ хэлсэн. Харин ирээдүйд алдартай IT инженер болох зорилготой Д.Сундуйжав “Харахгүй юм чинь юу ч хийж чадахгүй гэж битгий бодоорой. Хийж бүтээх, сурах зүйл бидэнд маш их бий” гэж найзыгаа зоригжуулсныг энд уламжилья.
Ч. Болортуяа
---
Энэхүү нийтлэлийг Өнөөдөр сонины сэтгүүлч Ч. Болортуяа бичиж, анх unuudur.mn сонинд хэвлүүлсэн болно. Ч. Болортуяа НҮБ-аас Монголын Хэвлэл мэдээллийн зөвлөлтэй хамтран "Тогтвортой хөгжлийн асуудлыг сурвалжлах нь" сэдэвт сэтгүүлчдэд зориулсан сургалтад хамрагдсанаар хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн тэгш боломж, хөгжлийн асуудлыг хөндөж ийнхүү бичсэнийг энд нийтлэв.
1 of 5

Хэвлэлийн мэдээ
2022 оны наймдугаар сарын 09
НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Монгол Улс нутаг дэвсгэрээ цөмийн зэвсэггүй бүс нутаг хэмээн зарласанд хүндэтгэл үзүүлж, бусад улс орнуудыг энэ жишээг дагахыг уриалав
“Бусад улс орнууд Монгол Улсын жишээг дагаж цөмийн зэвсгээс ангид дэлхийг бий болгоно гэж найдаж байна” гэж НҮБ-ын тэргүүн ноён Гутерреш тэмдэглэв.
Монгол Улсын ардчилсан засаглалыг төлөвшүүлэх, хүний эрхийг дээдлэх, нийгэм, эдийн засгийн хөгжил, уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох, байгаль орчныг хамгаалахад дэмжлэг үзүүлэхээс эхлээд Монгол Улсын хөгжилд тууштай хувь нэмэр оруулж ирсэн НҮБ болон НҮБ-ын тэргүүнд Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх талархаж буйгаа илэрхийллээ.
НҮБ-ын ЕНБД Гутерреш, Монгол Улс бол “энх тайвны бэлгэ тэмдэг” улс юм гэж онцлоод, НҮБ-ын үйл ажиллагаанд улам бүр чухал хувь нэмэр оруулж буй “эрхэм түнш” орон гэдгийг онцлон тэмдэглэв.
НҮБ-ын ЕНБД Монгол Улсад хийж буй айлчлал нь Монгол Улс НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцсоны 20 жилийн ойтой давхцаж байна. Монгол Улс нь нэг хүнд ногдох энхийг сахиулагч алба хаагдчын тоогоороо хамгийн өндөрт тооцогддог улс юм.
ЕНБД Монголын энхийг сахиулагчид хүнд хэцүү талбарт энгийн иргэдийг хамгаалах үүргээ нэр төртэй гүйцэтгэж буйд хүндэтгэл үзүүллээ.
Олон талт харилцааг хөгжүүлэхэд Монгол Улсын гүйцэтгэж буй үүрэг
Монгол Улсын Гадаад харилцааны сайд Батмөнхийн Батцэцэг НҮБ-ын тэргүүн нар Монгол Улс, НҮБ-ын хоёр талын хамтын ажиллагааны асуудлаар хэлэлцлээ.
Ноён Гутерриш хэвлэл мэдээллийнхэнд хандаж хэлсэн үгэндээ, Зүүн хойд Азийн аюулгүй байдлын асуудлаарх “Улаанбаатарын яриа хэлэлцээ” санаачилга гарган, бүс нутгийн энх тайван, аюулгүй байдлыг хангахад бүтээлч хувь нэмэр оруулагч болохын төлөө Монгол Улсын гаргаж ирсэн хүчин чармайлтыг сайшаав. Тэр дундаа, “Залуучуудын оролцоог нэмэгдүүлэх нь "Бидний нийтлэг зорилго" илтгэлд миний тусгасан тэргүүлэх зорилтуудын нэг мөн. Энэхүү яриа хэлэлцээнд залуучуудын дуу хоолойг оролцуулсан нь надад урам зориг өгч байнаь" хэмээн ноён Гутерриш хэлсэн үгэндээ цохон тэмдэглэв.
Сайд Б.Батцэцэг, Монгол Улс НҮБ-тай хамтын ажиллагаагаа үргэлжлүүлнэ гэдгээ дахин нотлов. Тодруулбал, Монгол Улсын санаачилгаар байгуулагдсан Далайд гарцгүй хөгжиж буй орнуудын олон улсын судалгааны төвийг Венийн үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Тогтвортой хөгжлийн 2030 хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд үр дүнтэй дэмжлэг үзүүлдэг, мэдлэг, инновацийн төв болгон бэхжүүлж, хөгжүүлэхэд НҮБ-тай үргэлжлүүлэн хамтран ажиллана гэв.
Ноён Гутерреш “Монгол Улс далайд гарцгүй байж болох ч яриа хэлэлцээ, хамтын ажиллагааны бүтээлч гадаад бодлого нь гүүр болж, тогтвортой хөгжлийг дэмжихэд чухал байр суурь эзэлдэг” гэж онцлон тэмдэглэлээ.
Мод тарьж ургуулах нь уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх арга мөн
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, ноён Гутерреш нар Улаанбаатар хот дахь Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнд Монголын энхийг сахиулагчид, хүүхэд, залуучуудын хамт мод тарилаа.
Уур амьсгалын өөрчлөлт, цөлжилтийн эсрэг 2030 он гэхэд нэг тэрбумаар тоологдох мод тарьж ургууах үндэсний аяныг эхлүүлсэн Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэн чухал санаачилгыг НҮБ-ын тэргүүн сайшаав.
Ноён Ерөнхийлөгч хэлсэн үгэндээ мод тарих, ойжуулах нь цөлжилттэй тэмцэх, уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөллийг бууруулах хамгийн үр дүнтэй арга замуудын нэг гэдгийг онцоллоо.
Мөн тэрбээр “1 тэрбум мод” үндэсний аянд идэвхтэй оролцож буй Монголын нийт иргэд, олон нийт, тэр дундаа залуучууддаа талархаж буйгаа илэрхийлэв.
Ерөнхий нарийн бичгийн дарга тэрээр байгалийн нөөцийн тогтвортой менежментээр дамжуулан уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох асуудлыг шийдвэрлэх чиглэлээр Монгол Улсын үзүүлж буй үлгэр жишээг сайшааж, Монгол Улс сэргээгдэх эрчим хүчний аюулгүй байдлыг хангахын зэрэгцээ эдийн засгийн боломжуудыг бий болгож, сэргээгдэх эрчим хүчний салбарт манлайлагч байх асар их нөөц бололцоо байгааг онцлон тэмдэглэв.
Монгол Улс мөн зэсийн нөөцөө дагасан сэргээгдэх эрчим хүчний хангамжийн сүлжээнд томоохон тоглогч болох боломжтой.
Монгол Улс өөрийн зэсийн нөөцөөрөө сэргээгдэх эрчим хүчний салбарт тэргүүлэгч байж, эдийн засгийн боломжуудыг бий болгохын зэрэгцээ эрчим хүчний аюулгүй байдлаа хангах боломжтой орон гэдгийг НҮБ-ын тэргүүн онцоллоо.
НҮБ-ын байраар зочлов: “Нэг НҮБ” зарчмыг хэрэгжүүлэх нь
НҮБ-ын ажилтнууд байгууллагын тэргүүнээ хүндэтгэн хүлээн авлаа. Тэрээр НҮБ-ын үйл ажиллагааны үр шимийг хүртсэн, төсөл хөтөлбөр хамрагдсан иргэдийн төлөөлөлтэй халуун дотно яриа хөөрөө өрнүүлж, мөн Монгол Улсад Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд нь дэмжлэг үзүүлж буй НҮБ-ын үйл ажиллагаатай танилцлаа.
Монгол Улс дахь НҮБ-ын Суурин зохицуулагч Тапан Мишра тэр үеэр НҮБ-ын Удирдлагын баг НҮБ-ын шинэчлэлийн хөтөлбөрийг газар дээр нь бодит ажил хэрэг болгож, тус улсад үр дүнтэй хэрэгжүүлэхээр зорин ажиллаж буйг онцоллоо.
Хоёр талт уулзалтууд
НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга УИХ-ын дарга Г. Занданшатартай уулзалт хийж, Монгол Улсад хүний эрх, хууль дээдлэх ёс, ардчилсан засаглалыг бэхжүүлэхэд хууль тогтоох дээд байгууллагыг оролцооны талаар санал солилцов.
Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л. Оюун-Эрдэнэ ноён Гутерришийг хүлээн авч уулзан, үдийн зоог барив. Ерөнхий сайд тэрээр Монгол Улсыг дижитал үндэстэн болгох томоохон зорилтынхоо талаар хуваалцсан бөгөөд энэ нь НҮБ-ын Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг хэрэгжүүлэх “Бидний нийтлэг зорилго”-ын нэгэн чухал бүрэлдэхүүн хэсэг юм.
1 of 5
Хэвлэлийн мэдээ
2022 оны долдугаар сарын 30
“Хувьсаж буй боловсрол” үндэсний хэлэлцүүлэг: Боловсролын ирээдүйн талаар хэлэлцлээ
Дөч гаруй төрийн болон төрийн бус байгууллага, олон улсын байгууллагын төлөөллөөс бүрдсэн 130 гаруй оролцогчид Монгол Улсын боловсролын тогтолцоог хэрэгцээнд тулгуурласан, хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн тогтолцоо болгон хувьсган өөрчлөх зорилт, бодлогын зөвлөмжийг дэмжлээ.
Үндэсний нэгдсэн хэлэлцүүлгийн өмнө залуучууд, сурган хүмүүжүүлэгчид, бодлого боловсруулагчид, хувийн хэвшил, иргэний нийгмийн байгууллагууд оролцсон үндэсний салбар хэлэлцүүлгүүдийг үе шаттайгаар зохион байгуулаад байна. Эдгээр Монгол Улсын боловсролын салбарт нэн шаардлагатай шилжилт, өөрчлөлтийн талаар хэлэлцсэн зөвлөлдөх уулзалтуудаар нийгмийн бүхий л давхаргын төлөөлөл болох хот, хөдөөгийн 10-аас 60, түүнээс дээш насны иргэд, хүүхэд, залуучууд, эцэг эхчүүд, охид, хөвгүүд, эмэгтэйчүүд, эрэгтэйчүүдийн дуу хоолойг нэгтгэсэн юм.
Хэлэлцүүлгийг Монгол Улсын Боловсролын сайд Л. Энх-Амгалангийн удирдлага дор, ТХЗ-д хүрэх ахиц дэвшлийг, тэр дундаа Ковид-19 цар тахлаас үүдсэн хор хохирол, ухралтын дараа хурдасгахад чиглэсэн НҮБ-ын гишүүн орнуудын бодлогын баримт бичиг болох “Бидний нийтлэг зорилго”-ыг дэмжих хүрээнд зохион байгуулав.
БШУ-ны сайд Л. Энх-Амгалан олон талын оролцоог сайтар хангаж гэмээнэ алдаа мадаггүй, хүртээмжтэй, үр дүнтэй бодлогыг боловсруулж, хэрэгжүүлэх боломжтойг онцолсон юм.
НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын 2021 онд гишүүн орнуудын төрийн тэргүүнүүдтэй хийсэн "Бидний нийтлэг зорилго"-ыг дэмжих асуудлаарх хэлэлцүүлэгт дэвшүүлсэн “Боловсролыг хувьсган өөрчлөх” санаачилга нь тогтвортой хөгжлийн зорилгуудад хүрэх үндэс мөн гэдгийг нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн билээ.
“Боловсролын хувьсал өөрчлөлт нь илүү аюулгүй, илүү тэгш, амар амгалан ирээдүйд хүрэх замыг олж тодорхойлоход нэн чухал ач холбогдолтой. Энэ хүрээнд улс орнууд боловсролыг хувьсган өөрчлөхөд чиглэсэн хамгийн өндөр дээд түвшний хамтын алсын хараа, үүрэг амлалтыг томьёолох зорилготой талуудын оролцоог хангасан зөвлөлдөх уулзалтуудыг зохион байгуулж байна” гэж Монгол дахь НҮБ-ын Суурин зохицуулагч Тапан Мишра үндэсний хэлэлцүүлэгт оролцогчдод хандаж хэлсэн үгэндээ цохон тэмдэглэв. “Чанартай боловсролыг дэмжих ТХЗ 4-ыг хэрэгжүүлэх чиглэлд гаргасан ахиц дэвшил нь 2030 он хүртэлх Тогтвортой хөгжлийн хөтөлбөрийг олон талт, нэгдмэл шинж чанартай болгоход чухал үүрэг гүйцэтгэнэ”.
Ковид-19 цар тахал нь боловсролд оршиж ирсэн дутагдалтай талуудыг улам бүр дордуулж, бүхий л улс орнуудын соён гэгээрүүлэх үйл ажиллагаа тасалдахад хүргэсэн тул НҮБ-ын гишүүн улс орон бүр боловсролыг хувьсган өөрчлөх үндэсний хэлэлцүүлгийг зохион байгуулж байна. Энэ оны 9-р сард болох НҮБ-ын Ерөнхий ассамблейн 77-р чуулганы үеэр зохион байгуулагдах “Хувьсаж буй боловсрол” (ХББ) сэдэвт дээд хэмжээний чуулга уулзалтад улс орнууд XXI зууны боловсролын тогтолцоогоо хувьсган өөрчлөх тус тусны үүрэг амлалтаа илэрхийлэх юм.
Энэ оны 6-р сард Парис хотноо болсон “Хувьсаж буй боловсрол” сэдэвт урьдчилсан хэлэлцүүлэгт Монгол улс Ковид-19-ийн үеийн хөл хорио, сургуулиуд хаагдсан нөхцөлд дижитал сургалт зохион байгуулж зарим мэдэгдэхүйц ахиж дэвшил гаргасан талаар танилцуулсан. Гэсэн хэдий ч, сорилт бэрхшээлтэй тулгарч ирсэн. НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн хийсэн судалгаагаар Монгол улсад сургуулийн насны 600,000 хүүхдийн гуравны нэг нь зайны сургалтад хамрагдах боломжгүйгээс сурлагын хоцрогдолд орох өндөр эрсдэлтэй байна. Мэдлэг, мэдээлэл олж авахад дөхөм үзүүлдэг технологийн хүртээмжгүй байдал болон тэдгээрийг үр өгөөжтэй ашиглах чадваргүйн улмаас хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүд, эмзэг бүлгийн хүүхдүүд, хүчирхийлэлд өртөж буй хүүхдүүд дижитал хуваагдалд ороод байна.
“Цар тахлын үед тасралтгүй боловсрол олгох бидний туршлага, хүчин чармайлтад үндэслэн манай боловсролын тогтолцоонд холимог сургалтын аргыг тууштай суулгаж өгөх нь дамжиггүй” хэмээн Боловсролын судалгааны үндэсний хүрээлэнгийн Эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга С. Санжаабадам хэллээ.
Тэрбээр, дижитал сургалтын арга туршлага нь бидний сул болон давуу талуудыг харуулж буйг онцлоод, Боловсрол, шинжлэх ухааны яамнаас шинэ технологи, инновацийг түлхүү ашиглахыг хөхиүлэн дэмжсэнээр Монголын боловсролын систем дэх дижитал өөрчлөлтийг амжилттай хэрэгжүүлэх боломжтой гэж үзэж байна.
Сургуулийн өмнөх боловсролоос эхлээд дээд боловсрол хүртэлх бүх шатны боловсролын чанарыг хангах үүднээс багш нарыг давтан сургах, сурган хүмүүжүүлэх арга барил, стандартыг шинэчлэн боловсруулах нь уг салбарт хийгдэх хувьсган өөрчлөлтийг амжилтад хүргэх гол чиглэл гэж тодорхойлов.
Зөвхөн төрийн татаас дээр тулгуурладаггүй, хувийн хэвшлийн дэмжлэг, оролцоог татах чадвартай боловсролын санхүүжилт нь ирээдүйн боловсролын тогтолцоог хөгжүүлэх хүчирхэг хүчин зүйл гэж үзлээ.
Хэлэлцүүлэгт оролцогч хүүхэд залуучуудын төлөөлөл болох нэгэн сурагч "Боловсролыг хувьсган өөрчлөх маш чухал сэдвээр бидэнтэй зөвлөлдсөн насанд хүрэгчид та бүхэнд хүүхдүүд бид талархаж байна. Энэ бол та бүхний боловсролын салбарт хийж буй хамгийн том хөрөнгө оруулалт юм" гэв.
Ирээдүйд тулгамдаж буй сорилт бэрхшээлүүдийг даван туулахын тулд боловсролыг хэрхэн хувьсган өөрчлөх, цэцэглэн хөгжсөн, аз жаргалтай, эрүүл нийгмийг бий болгох үндэс суурийг хэрхэн бүрдүүлэх талаар олон талын төлөөллийг хамруулсан хэлэлцүүлэг уулзалт улс орон даяар өрнөж, найдвар төрүүлэхүйц үр дүнгээ өгч эхлээд байна. Оролцогч талуудын дэвшүүлсэн санааг хууль санаачлагчид хүлээн авч, энэ намар Монгол Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх боловсролын салбарын шинэчлэлийн багц хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөлд тусгаад байна.
1 of 5
Хэвлэлийн мэдээ
2022 оны тавдугаар сарын 31
Хувьсан өөрчлөгдөж буй чиг хандлага: НҮБ-ын стратегийн түншлэлээр дамжуулан Монгол Улсын тогтвортой хөгжлийг хангахад хувийн хэвшлийн үүрэг, оролцоо
Энэхүү уулзалтын зорилго нь Монгол Улсын Тогтвортой хөгжлийн зорилгуудыг хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор НҮБ-ын Тогтвортой хөгжлийн хамтын ажиллагааны хүрээ (UNSDCF), Үндэсний санхүүжилтийн нэгдсэн тогтолцоо (INFF) болон Нөөцийг дайчлах, түншлэлийн стратеги (RMPS) зэрэг стратегийн олон талт түншлэлийн хүрээнд мэдлэг, туршлага, технологи, санхүүгийн нөөцийг дайчлан тогтвортой хөгжлийн төлөөх хувийн хэвшлийн түншлэл, оролцоог нэмэгдүүлэхэд оршиж байна.
Хувийн хэвшлийн байгууллагууд НҮБ-ын үйл ажиллагааг зөвхөн нийгмийн хариуцлагыг хэрэгжүүлэх, НҮБ-ын төслүүдийг санхүүжүүлэх хэмээн хардаг бол уг ойлголтын зөрүүг арилгах буюу хувийн хэвшил нь өөрсдийн бизнесийн загварууд, техникийн болон бусад хэрэгцээт туршлагыг тогтвортой хөгжлийн зорилтуудтай мөн уялдуулах талаар ярилцав.
Монголын Бизнесийн Зөвлөлийн гишүүд болон Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага нь Ногоон хөгжил, Ногоон бизнес, Ногоон санхүүжилтийн боломжууд (сэргээгдэх эрчим хүч, эрчим хүчний хэмнэлт, дижиталчлал гэх мэт) чиглэлээр хамтран ажиллах арга боломжийг судалж хувийн хэвшлийн мэдлэг, боловсролыг дээшлүүлэх зорилго тавилаа. Бид мөн хүүхдэд ээлтэй бизнесийн арга барилыг бий болгох талаар хамтран ажиллахаар төлөвлөж байна.
Эхний хэлэлцүүлэг Хүний хөгжил, сайн сайхан байдал сэдвийн хүрээнд зохион байгуулагдсан бөгөөд НҮБ-ын Тогтвортой хөгжлийн хамтын ажиллагааны хүрээнд 2027 онд хүрсэн байх Стратегийн зорилт нэг буюу хот, хөдөөгийн иргэд, ялангуяа нэн эмзэг буюу хөгжлөөс орхигдох эрсдэл бүхий хүн амын бүлгүүд өөрсдийн нөөц боломжийг бүрэн дүүрэн, эрх тэгш ашиглаж, хүний эрхэд суурилсан, хүртээмжтэй, жендэрийн мэдрэмжтэй цочролд тэсвэртэй, эрүүл мэнд болон хоол, шим тэжээл, боловсрол, нийгмийн хамгаалал болон бусад үйлчилгээг ижил тэгш хүртэх боломжийг бий болгох асуудлаар ярилцлаа.
Хэлэлцүүлгийг Монголын Бизнесийн Зөвлөлийн Удирдах зөвлөлийн дарга Ц.Түмэнцогт удирдан чиглүүлж, хэлэлцүүлэгт НҮБ-ын Монгол дахь Хүүхдийн сангийн дэд суурин төлөөлөгч Аяако Кайно, НҮБ-ын Монгол дахь Хүн амын сангийн суурин төлөөлөгч Доктор Халид Шарифи, Мобиком Корпорацийн Гүйцэтгэх захирал Кожи Курушима, Олон улсын шилжилт хөдөлгөөний байгууллагын хөтөлбөрийн менежер Виктор Лутенко, Оюу Толгой Компанийн орон нутаг, олон нийт хариуцсан ахлах менежер О.Цэрэннадмид нар оролцов.
Хоёр дахь хэлэлцүүлэг Ногоон, хүртээмжтэй, тогтвортой өсөлт сэдвийн дор зохион байгуулагдаж НҮБ-ын Тогтвортой хөгжлийн хамтын ажиллагааны хүрээнд 2027 он гэхэд хүрсэн байх Стратегийн зорилт Хоёр буюу Монгол Улсын эдийн засгийг илүү төрөлжсөн, шинэлэг, үр бүтээмжтэй, хүртээмжтэй, “ногоон” болж, бүс нутгийн тэнцвэртэй хөгжлийг хангасан, ялангуяа залуус, эмэгтэйчүүдийн зохистой амьжиргааг тэтгэх, ХХI зууны эрэлт хэрэгцээтэй ур чадварыг хөгжүүлэх, нүүрсхүчлийн хий бага ялгаруулах хөгжлийг дэмжих чиглэлээр хэлэлцүүлэг өрнөлөө.
Хэлэлцүүлгийг Монгол дахь НҮБ-ын Суурин зохицуулагч Тапан Мишра удирдан чиглүүлж, хэлэлцүүлэгт Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллагын ахлах мэргэжилтэн, Байгаль орчин ба зохистой хөдөлмөрийн асуудал хариуцсан Ази Номхон Далайн бүсийн зохицуулагч Кристина Мартинекс, Хаан Банкны Дэд захирал Б.Эрдэнэдэлгэр, НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагын Монгол дахь Шадар суурин төлөөлөгч Г.Нямжаргал, НҮБ-ын Аж үйлдвэр хөгжлийн байгууллагын Төслийн зохицуулагч Г.Мөнх-Болор, НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн Эдийн засагч Яасин Жанжуа нар оролцлоо.
Хэлэлцүүлэгт оролцсон НҮБ болон түүний харьяа байгууллагууд түүнчлэн хувийн хэвшлийн төлөөлөл нь дээрх зорилтуудыг хэрхэн хангаж ажиллаж буй, мөн дээрх заасан чиглэлүүдээр олон улсад, бүсийн хэмжээнд болон Монгол улсад хувийн хэвшилтэй хэрхэн хамтарч ажиллаж байгаа талаар туршлагаасаа хуваалцав. Түүнчлэн, НҮБ-тай хамтран ажилласнаар хувийн хэвшилд санхүүжилтийн ямар боломжууд гарч ирэх, ялангуяа Ногоон хөгжлийн сантай хамтран ажиллах боломжийн талаар ярилцлаа.
Хуралдааны төгсгөлд Тогтвортой хөгжлийн зорилтыг хэрэгжүүлэх өдөрлөгт Хувийн хэвшил хэрхэн оролцох боломжтой талаар НҮБ-ын Монгол дахь Суурин зохицуулагчийн газрын Мэдээлэл харилцааны мэргэжилтэн Д.Соёлмаа танилцуулга хийв.
Хуралдааны талаар нэмэлт мэдээлэл авах бол + 976-94118245, +976-94111220 эсвэл info@bcmongolia.org, soyolmaa.dolgor@un.org хаягаар холбогдоно уу.
1 of 5
Хэвлэлийн мэдээ
2022 оны тавдугаар сарын 20
Монгол Улсад НҮБ-аас 2023-2027 онд хэрэгжүүлэх “Тогтвортой хөгжлийн хамтын ажиллагааны хүрээ” баримт бичигт талууд гарын үсэг зурав
Энэхүү баримт бичигт Монгол Улсын Засгийн газрыг төлөөлж Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг, Сангийн сайд бөгөөд Эдийн засаг, хөгжлийн сайдын үүрэг хариуцагч Б. Жавхлан, НҮБ-ыг төлөөлж Монгол дахь НҮБ-ын Суурин зохицуулагч Т.Мишра нар гарын үсэг зурж, Монгол Улсыг хүртээмжтэй, гамшигт тэсвэртэй, тогтвортой хөгжил бүхий эрүүл, аюулгүй орчин, хууль дээдлэх ёс, хүний эрхийн харилцан шүтэлцээг хангасан улс болон хөгжихөд хувь нэмэр оруулан, хамтран ажиллахаа батламжлав.
Монгол Улсад НҮБ-аас ирэх таван жилд хэрэгжүүлэх хамтын ажиллагааны хүрээг тодорхойлсон эл баримт бичгийг “Алсын хараа-2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлоготой нягт уялдуулсан бөгөөд стратегийн тэргүүлэх чиглэлүүдийг хүний хөгжил, сайн сайхан байдал, ногоон хүртээмжтэй, тогтвортой өсөлт, хүн төвтэй засаглал, эрх зүйт ёс, хүний эрх гэж тодорхойлжээ.
Арга хэмжээний үеэр Гадаад харилцааны сайд Б. Батцэцэг хэлсэн үгэндээ НҮБ‑тай хөгжүүлж буй олон жилийн идэвхтэй хамтын ажиллагаа Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсныг онцлон тэмдэглээд, НҮБ-ын хөгжлийн системийн шинэчлэлийн гол хэсэг болох “Тогтвортой хөгжлийн хамтын ажиллагааны хүрээ” шинэ баримт бичиг нь манай улсын хөгжлийн бодлогын баримт бичгүүдийг хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх, дэвшүүлсэн санал, санаачилгуудыг ажил хэрэг болгох, тогтвортой хөгжлийн төлөөх олон улсын хамтын нийгэмлэгийн хүч чармайлтад оруулж буй үндэсний хувь нэмрийг нэмэгдүүлэх ач холбогдолтой гэв.
Сангийн сайд бөгөөд Эдийн засаг, хөгжлийн сайдын үүрэг хариуцагч Б.Жавхлан Тогтвортой хөгжлийн зорилгыг хэрэгжүүлэхэд тулгамдаж буй эдийн засаг, нийгэм, байгаль орчны хүчин зүйлсийг даван туулах хамтын үүрэг хариуцлагыг энэхүү баримт бичигт тодорхойлсныг онцолж, хэрэгжилтийг бүрэн хангахад НҮБ-тай нягт хамтран ажиллахаа илэрхийлэв.
Монгол Улс олон улсын хамтын нийгэмлэгийн гишүүн улс орнуудын хамт үүрэг амлалт хүлээсэн Тогтвортой хөгжлийн зорилгуудын биелэлтийг дүгнэхэд найм хүрэхгүй жил үлдсэн энэ чухал цаг үед Монгол Улсын Засгийн газар, НҮБ-ын хамтран ажиллах шинэ стратегиийг тодорхойлсон эл баримт бичиг чухал ач холбогдолтойг НҮБ-ын Суурин зохицуулагч Тапан Мишра хэлсэн үгэндээ онцлоод, нөр их хүч хөдөлмөр, хамтын ажиллагаа шаардсан эрхэм зорилгодоо Засгийн газар, оролцогч бусад талын идэвхтэй оролцоо, хүч чармайлт, тууштай дэмжлэгтэйгээр хүрэх боломжтойг тэмдэглэв.
Монгол Улсад НҮБ-аас 2023-2027 онд хэрэгжүүлэх “Тогтвортой хөгжлийн хамтын ажиллагааны хүрээ” баримт бичгийн хэрэгжилтэд НҮБ-ын системийн 23 байгууллага оролцож, хувь нэмэр оруулахаа илэрхийлсэн байна.
НҮБ-ын системийн байгууллагууд Монгол Улсад хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааныхаа хөтөлбөрийг нарийвчлан боловсруулахдаа хүний эрхэд суурилан хөгжих, “хэнийг ч хөгжлөөс орхигдуулахгүй байх” үндсэн зарчмуудад тулгуурласан энэхүү суурь баримт бичигт үндэслэх бөгөөд баримт бичигт туссан алсын хараа, зорилгуудыг хангахад чиглэсэн хөтөлбөр, төслүүдийг хэрэгжүүлж, хамтын үр дүнд хүрэхийг зорино.
НҮБ дэвшүүлсэн зорилтуудаа бүрэн хангахын тулд техникийн туслалцаа үзүүлэх, чадавх бэхжүүлэх, шинэлэг төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, бодлогын зөвлөгөө өгөх, хөгжлийн санхүүжилтийн шинэлэг хэлбэрийг эрэлхийлэх, түншлэлийг өргөжүүлэх замаар оролцогч бүх талтай хамтран ажиллана.
Холбогдох хэвлэл мэдээллийн ажилтнууд:
ГХЯ-ны Хэвлэл мэдээллийн ажилтан Ж. Алтантуяа
Утас: 88086680
Email: altantuya.j@mfa.gov.mn
НҮБ-ын Суурин зохицуулагчийн газрын Мэдээлэл, харилцааны ажилтан
Утас: 94111220
Email: Soyolmaa.dolgor@un.org
1 of 5
Хэвлэлийн мэдээ
2022 оны гуравдугаар сарын 23
Тогтвортой хөгжлийн олон талт зөвлөл байгуулагдлаа
Энэхүү хуралдааныг нээж хэлсэн үгэндээ УИХ-ын дарга Г. Занданшатар тогтвортой хөгжлийн зорилго нь салбар дундын өргөн хүрээтэй ойлголт бөгөөд төр дангаараа хэрэгжүүлэх боломжгүй, харин ИНБ, хувийн хэвшил, олон улсын болон эрдэм шинжилгээний байгууллагууд гээд олон талын оролцоо нэн чухал болохыг тэмдэглэлээ. Тэрбээр, мөн өнөөг хүртэл оролцогч талуудын уялдаа холбоо, хамтын ажиллагааг улам бэхжүүлэх шаардлагатайг ч онцоллоо.
ТХЗОТЗ-ийн анхдугаар хуралдаанд Улсын Их Хурлын Тогтвортой хөгжлийн зорилгын дэд хорооны дарга, гишүүд, Монгол Улсын Засгийн газар, НҮБ, түүний төрөлжсөн болон олон улсын байгууллагын суурин төлөөлөгчийн газрууд, мөн хувийн хэвшил, иргэний нийгэм, боловсролын байгууллагын төлөөлөл оролцов.
Тогтвортой хөгжлийн олон талт зөвлөл нь УИХ-ын ТХЗ-ын дэд хороонд дараах чиглэлээр дэмжлэг үзүүлнэ. Үүнд:
Тогтвортой хөгжлийн зорилгыг дэмжсэн хууль, тогтоомжийг боловсруулах, шинэчлэх, батлахад парламентад дэмжлэг үзүүлэх;
Тогтвортой хөгжлийн зорилгод үзүүлэх улсын төсвийн нөлөөллийг үнэлэхэд парламентад туслах;
Тогтвортой хөгжлийн зорилгод чиглэсэн хууль, хөтөлбөрийн хэрэгжилтэд тавих парламентын үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх;
Тогтвортой хөгжлийн зорилгод тулгарах хөгжлийн сорилт, бэрхшээлийг шийдвэрлэх асуудлаар парламентад туслах;
Тогтвортой хөгжлийн зорилгод хүрэхийн тулд боловсруулсан хууль тогтоомжид иргэдийн үзэл бодол, ашиг сонирхлыг тусгах асуудлаар зөвлөгөө өгөх;
Тогтвортой хөгжлийн зорилгын талаар олон нийтэд хамтран мэдээлж, олон нийтийн оролцоог дэмжих явдал юм.
НҮБ-ын Суурин зохицуулагч Тапан Мишра уг хуралдаанд оролцож, ТХЗ-ын хэрэгжилтийг хангахын тулд хөгжлийн бодлого төлөвлөлтийн уялдаа сайжруулах талаар бодлого боловсруулах түвшинд анхаарал хандуулж, манлайлж буй УИХ-д талархлаа илэрхийллээ.
Тэрбээр, Тогтвортой хөгжлийн зорилго 2030 баримт бичигт уг зорилгуудад хүрэхийн тулд хууль эрх зүйн орчныг бий болгож, шаардлагатай төсвийг баталж, мөн хэрэгжилтэд нь хяналт тавих зэрэгт улс орны парламент ихээхэн үүрэгтэй болохыг онцолсон юм.
Мөн 2030 гэхэд МОнгол Улс ТХЗ-ыг биелүүлэх чиглэлээр өгсөн амлалтаа биелүүлэхэд нь НҮБ-ын зүгээс бусад оролцогч талуудын хамтаар хүчээ нэгтгэн дэмжихэд бэлэн байгааг нотоллоо.
НҮБ-ын Суурин зохицуулагч Тапан Мишрагийн уг хуралд хэлсэн үгийг бүрэн эхээр нь хүлээн авна уу.
1 of 5
Latest Resources
1 / 11
Мэдээлэл
2022 оны зургаадугаар сарын 05
Мэдээлэл
2022 оны зургаадугаар сарын 05
Мэдээлэл
2022 оны зургаадугаар сарын 05
Мэдээлэл
2022 оны зургаадугаар сарын 05
Мэдээлэл
2022 оны гуравдугаар сарын 10
Мэдээлэл
2021 оны тавдугаар сарын 19
Мэдээлэл
2019 оны арван хоёрдугаар сарын 05
1 / 11