Олон нийтийн цахим мэдээллийн ажилтнуудыг бэлтгэж, цахим хуваагдлыг арилгах нь

Нүүдлийн мал аж ахуй эрхэлж буй малчид төдийгүй Монгол орны өргөн уудам нутаг дэвсгэрт тархан суурьшсан хөдөөгийн иргэдийн цахим ур чадварыг хөгжүүлэх нь боловсролын систем дэх шинэчлэлийг амжилттай хийх гол үндэс юм. Үүнд, Eduten, Pearson төдийгүй дотоодын Medle.mn зэрэг цахим боловсролын платформууд хичээл сургалтад ашиглах гол хэрэгсэлүүдийн нэг болжээ. Гэсэн хэдий ч цахим төхөөрөмж дээр энгийн тохиргоо хийхээс эхлээд технологийн сүлжээний нарийн төвөгтэй холболт зэрэг бэрхшээлүүдийг шийдвэрлэх мэдээлэл технологийн багш нар дутагдалтай тул сургуулиудад ихээхэн хүндрэл учирч байна.  

ТХЗ-ын хамтарсан сан болон GIGA төслийн зүгээс Монгол Улсын Засгийн газартай байгуулсан хамтын ажиллагааны хүрээнд  НҮБ-ын Хүүхдийн сангаас "Олон нийтийн цахим мэдээллийн ажилтан (ОНЦМА)” бэлтгэх туршилтын төсөл эхлүүлсэн. Тэд мэдээллийн технологийн сүлжээний холболт хийх, гарсан доголдлыг арилгах зэрэг цахим ур чадварыг эзэмших юм. 

Улмаар алслагдмал хөдөө орон нутаг дахь мэдлэг мэдээллийн төв болсон ерөнхий боловсролын сургуулиудын багш, сурагчид, эцэг эхчүүдэд тэд шинэ тутам цахим боловсрол, мэдлэг, ур чадварыг сургах манлайлагчид болох юм.

Цахим ур чадварын  сургалтуудын үр дүнд сургах, суралцах үйл явц сайжирна 

Туршилтын төслийг одоогоор Дорнод, Орхон, Дархан-Уул, Хэнтий аймаг болон Улаанбаатар хотын зургаан дүүрэгт хэрэгжүүлж байна. Нийт 35 сургуулийн 70 гаруй багш нарыг ОНЦМА-аар бэлтгэсэн бөгөөд эдгээр ажилтнууд цааш нь олон мянган багш, сурагчид, эцэг эх, олон нийтэд цахим ур чадварын сургалтуудыг зохион байгуулжээ. 

Дорнод аймгийн Хэрлэн сумын 1-р сургуулийн МХХТ-ийн багш Н.Дэлгэрмаа эхний ээлжийн сургалтад хамрагджээ. Тэрээр, "Би найз Хэрлэнчимэг багшийн хамтаар НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн сургалтад хамрагдаж, цахим боловсролын платформ, төрийн үйлчилгээний цахим систем ашиглах болон сүлжээний доголдол, алдааг олж засварлах талаар олон шинэ зүйлийг мэдэж авлаа. Хэд хэдэн удаагийн сургалтад хамрагдсаны дараа бид багш, сурагчид, эцэг эх, олон нийт зэрэг нийт 300 гаруй хүмүүст энэхүү сургалтыг зохион байгууллаа" гэв. 

Математик, хэл шинжлэл, мэдээллийн технологи зэрэг төрөл бүрийн хичээлийн багш нар хувийн ур чадвараа хөгжүүлэх, заах арга барилаа сайжруулах үүднээс цахим хэрэгслийг түлхүү ашиглах болсон. 

Хэнтий аймгийн математикийн багш Ч. Энхсолонго цахим технологид маш сонирхолтой бөгөөд чөлөөт цагаараа судалгаа хийдэг. Тэрээр ОНЦМА-ны сургалтад хамрагдсанаар хувь хүнийхээ хувьд ур чадвараа дээшлүүлээд зогсохгүй мэргэжлийн арга барилаа сайжруулах болсондоо баяртай байна гэв. "Би хичээлийнхээ явцад төрөл бүрийн дижитал хэрэгсэл ашигладаг. Намайг ОНЦМА болсноос хойш манай сургуулийн багш, сурагчид сүлжээний холболт, онлайн эх сурвалж, тэр ч байтугай компьютерын алдаа, тохиргооны асуудлаар тусламж хүсдэг, асуудал гарвал хамгийн түрүүлж ханддаг хүн нь болсон" гэж ярьлаа.  

Хэнтий аймгийн олон багш мэдээллийн технологи, холболтын асуудлыг шийдвэрлэх ур чадвар эзэмшсэн тул сургуулиуд эдгээр асуудлуудыг бие даан шийдвэрлэх чадвартай болж байна. ОНЦМА-ууд GIGA-ий өдөр тутмын менежментийн аппликейшн ашиглан төхөөрөмжүүдийн холболтоо удирдаж, хянаж сурсан талаар Хэнтий аймгийн боловсролын газрын ахлах мэргэжилтэн П.Ариунбаатар онцоллоо. "Зөвхөн мэдээллийн технологийн багш нарт найдахын оронд илүү олон багш сүлжээний ойр зуур асуудлуудыг өөрсдөө шийдэж чаддаг болсон" гэв. 

Цахим ур чадварын сургалтуудын ачаар онлайн хэрэглээний аюулгүй байдал сайжирч байна 

Сургалтын үр дүнд сонгогдсон сургуулиудын эцэг эхчүүд E-Kids, Google Family Link зэрэг аппликейшн ашиглан хүүхдийнхээ цахим хэрэглээг хянах ур чадвараа хөгжүүлж, суралцаж байна. 

"Манай сургалтад хамрагдсан эцэг эхчүүд төрийн цахим үйлчилгээ, онлайн аюулгүй байдал, хувийн мэдээллийг хамгаалах талаар суралцах сонирхолтой байсан. Эцэг эхчүүд цахим платформоор дамжуулан олон боломжуудыг олж мэдсэндээ баяртай байсан" гэж Дэлгэрмаа багш хэлэв. Тэрээр цааш нь "Эцэг эхчүүд мөн цахим орчинд хүүхдээ хэрхэн хамгаалах талаар сурахыг хүсч байна" гэв.  

Хэрлэн сумын 1-р сургуулийн 11-р ангийн сурагч Н.Төрхан ч үе тэнгийнхэн нь цахим ур чадвар эзэмшиж, цахимд орчны аюулгүй хэрэглээ, цахим залилан, дээрэлхэлт зэргээс өөрийгөө хамгаалах аргад суралцаж байгаагаа онцолсон юм. 

Цаашилбал, Хэнтий аймгийн математикийн багш Б.Номин-Эрдэнэ оюутнуудад цахим мэдээллийг үнэн бодит байдлыг хэрхэн нягтлах, цахим орчинд эерэг байх талаар зааж сургах шаардлагатайг дурдав. 

Цахим ур чадварын сургалт сургуулиар хязгаарлагдахгүй, олон нийтэд хүртээмжтэй болов

Цахим ур чадвараа дээшлүүлсэн багш нар орон нутгийнхаа өндөр настан болон хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүст хүрч ажиллан, цахим үйлчилгээнд хэрхэн хамрагдахыг зааж байна. "Олон ахмад настан төрийн цахим үйлчилгээг утсаараа авч чадахгүй байсан. Бид тэдэнтэй холбогдож, хэрхэн цахим үйлчилгээ авах талаар зааж сургасан. Тэд энэ нь тийм ч төвөгтэй асуудал биш төдийгүй хичнээн тустай болохыг ойлгож, бидэнд талархаж байв" гэж Энх-Солонго онцоллоо.

"Би аймгийнхаа ахмадын зөвлөлийн даргаар ажилладаг. Энх-Солонго багшийн сургалтад талархаж байна. Цахим залилангийн эрсдэл, түүнийг хэрхэн илрүүлэх, урьдчилан сэргийлэх талаар нэлээд мэдлэгтэй боллоо. Ахмад настнууд цахим залилангийн хохирогч болсон тохиолдол бишгүй сонсогддог. Цахим гэмт хэргийн талаар мэдлэгтэй болох нь надад чухал байсан" гэж Б.Хатантөмөр хэмээх 65 настай тэтгэвэрт гарсан ахмад настан эмэгтэй хэлэв. 

Ирээдүйд бэлтгэж, хойч үеэ сургах нь 

Төсөл хэрэгжихийн хэрээр сургуулиуд сурагчдыг цахим манлайлагчаар бэлтгэхээр 2025 онд ажиллаж байна. Эдгээр сурагчид хариуцлагатай цахим хэрэглээг үе тэнгийнхэндээ зааж сургаснаар тэдний дунд хариуцлагатай цахим хэрэглээг төлөвшүүлснээр хөтөлбөрийн үр өгөөж улам нэмэгдэх болно. 

Ийнхүү, багш, сурган хүмүүжүүлэгчид, сурагчид болон олон нийтийн хичээл зүтгэлийн ачаар Монгол Улсын хөдөө орон нутагт алхам алхмаар сүлжээнд холбогдож, цахим хуваагдлыг арилгахад нэлээд ахиц дэвшил гарч байна. 

НҮБ-ын Хөгжлийн Хөтөлбөр болон НҮБ-ын Хүүхдийн Сангаас хамтран хэрэгжүүлж буй “E-Mongolia цахим үйлчилгээний хүртээмжийг дээшлүүлэх нь” хамтарсан хөтөлбөр нь Европын Холбоо болон Бельги, Дани, Герман, Ирланд, Итали, Люксембург, Монако, Нидерланд, Норвеги, Польш, Португал, БНСУ, Саудын Араб, Испани, Швед, Швейцар зэрэг улсын Засгийн газраас НҮБ-ын Тогтвортой хөгжлийн зорилтын хамтарсан санд олгосон өгөөмөр санхүүжилтийн дэмжлэгтэйгээр хэрэгжиж байна.