Антонио Гутерреш: “Алдаж болохгүй боломж: Цэвэр эрчим хүчний эрин үеийг цэнэглэх нь”

Эрхэм хүндэт,

Хадагтай, ноёд оо,

Дэлхийн өнцөг булан бүрээс бидэнтэй нэгдэж буй найз нөхөд өө,

Шуурхай мэдээллүүдэд асуудал бэрхшээл тулгарч буй дэлхий ертөнцийн түүх давамгайлах болжээ.

Үүнд зөрчил мөргөлдөөн, уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдсэн эмх замбараагүй байдал,

Улам бүр гүнзгийрэх болсон хүний зовлон зүдгүүр,

Өргөжин тэлж буй гео-политикийн хуваагдал зэрэг нөлөөлж байна.

Гэвч эдгээр хурцадмал нөхцөл байдлын дундуур өөр нэгэн түүх бичигдсээр байна.

Үүний үр дагавар нь ч гүн гүнзгий байх болно.

Эрчим хүч нь галыг эзэмдэх, уурыг ашиглах, атомыг задлах гээд хүн төрөлхтний хувь тавиланг тодорхойлж ирсэн түүхтэй.

Одоо бид бүхэн шинэ эриний босгонд тулж ирээд байна.

Малтмал түлшний эрин үе төгсгөлийн замдаа оржээ.

Цэвэр эрчим хүчний эрин үеийн нар  мандаж байна.

Зүгээр л мөнгөө харцгаая.

Өнгөрсөн жил цэвэр эрчим хүчний салбарт 2 их наяд ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийсэн нь  малтмал түлшнийхээс даруй 800 тэрбум ам. доллараар илүү байгаа бөгөөд сүүлийн арван жилийн хугацаанд бараг 70 хувиар өссөн байна.

Олон улсын сэргээгдэх эрчим хүчний агентлагаас өнөөдөр гаргасан шинэ мэдээллээс харахад саяхныг хүртэл малтмал түлшний өртөгөөс дөрөв дахин үнэтэй байсан нарны эрчим хүчний өртөг одоо малтмал түлшнийхээс 41 хувиар хямдарсан байна.

Салхины эрчим хүч – 53 хувь.

Мөн дэлхий дахинд шинээр үйлдвэрлэсэн нийт сэргээгдэх эрчим хүчний 90 гаруй хувь нь малтмал түлшний эрчим хүчний хамгийн хямд хувилбараас ч хямд байна. 

Энэ нь ердийн нэг эрх мэдлийн шилжилт биш юм. Энэ бол боломж өөрчлөгдөн шинэчлэгдсэний илрэл юм. 

Тийм ээ, энэ бол бидний уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх харилцаанд гарч буй өөрчлөлт билээ. 

Дэлхий дахинаа нар, салхины эрчим хүч ашигласнаар нүүрстөрөгчийн ялгаруулалтыг  бараг л Европын холбооны бүхэл бүтэн нэг жилийн ялгаруулалттай тэнцэхүйц хэмжээгээр бууруулсан  байна.

Гэхдээ энэхүү өөрчлөлтийн үндсэн зорилго нь эрчим хүчний аюулгүй байдал, хүний аюулгүй байдлыг хангах тухай юм.

Энэ бол ухаалаг эдийн засгийн тухай бөгөөд зохистой ажлын байр, нийгмийн эрүүл мэнд, Тогтвортой хөгжлийн зорилгуудыг  хэрэгжүүлэх, мөн хүн бүрт, хаана ч байсан цэвэр, хямд эрчим хүчийг хүргэж үйлчлэх асуудал юм.

Өнөөдөр бид НҮБ-ын системийн байгууллагууд болон Олон улсын эрчим хүчний агентлаг, Олон улсын валютын сан,  Олон улсын сэргээгдэх эрчим хүчний агентлаг, Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллага, Дэлхийн банк зэрэг түншүүдийнхээ дэмжлэгтэйгээр тусгай тайланг гарган танилцуулж байна. 

Энэхүү тайлан нь цэвэр эрчим хүчний хувьсгалыг эхлүүлсэн Парисын хэлэлцээрээс хойшхи 10 жилийн хугацаанд бид ямар ахиц дэвшил гаргасныг харуулж байна.Тэгш, хүртээмжтэй эрчим хүчний шилжилтийг  хурдасгахын асар их ашиг тус, шаардагдах арга хэмжээг энэхүү тайлан онцолж байна. 

Дэлхий даяар сэргээгдэх эрчим хүчний суурилагдсан хүчин чадал нь малтмал  түлшнийхтэй бараг дүйцэж байгаа юм.

Мөн энэ нь зөвхөн эхлэл юм.

Өнгөрсөн жил шинээр баригдсан эрчим хүчний бараг бүх хүчин чадлыг сэргээгдэх эрчим хүчний салбарт байгуулжээ.

Дэлхийн бүх тивүүд малтмал түлшнийхээс илүүтэй сэргээгдэх эрчим хүчний хүчин чадлыг нэмэгдүүлсэн байна.

Дэлхийн цахилгаан эрчим хүчний үйлдвэрлэлийн бараг гуравны нэг хувийг нь сэргээгдэх эрчим хүчний салбар үйлдвэрлэж байна.

Цэвэр эрчим хүчний шилжилт нь мөрөөдөл байхаа хэдийнээ больсон. Энэ бол бодит байдал юм.

Үүнийг ямар ч засгийн газар, ямар ч  салбар, ямар ч ашиг сонирхлын бүлэг зогсоож чадахгүй.

Мэдээжийн хэрэг, малтмал түлшний салбарынхан лобби оролдлого хийх л болно. Гэхдээ бид тэднийг аль хэр хол явахыг мэдэх болсон.

Гэхдээ тэд бүтэлгүйтнэ гэдэгт  миний бие хэзээ ч итгэлтэй байгаагүй, учир нь бид буцах боломжгүй үеэ хэдийнээ давсан. 

Хүчтэй нөлөөлсөн гурван шалтгаан бий.

Нэгдүгээрт, зах зээлийн эдийн засаг.

Хэдэн арван жилийн турш нүүрсхүчлийн хийн ялгаруулалт, эдийн засаг зэрэгцэн өсч ирсэн.

Одоо бол өөр болсон.

Хөгжингүй эдийн засагтай олон улс оронд нүүрсхүчлийн хийн ялгаруулалт  дээд цэгтээ хүрсэн хэдий ч эдийн засгийн өсөлт нь хүчтэй хэвээр байна.

Зөвхөн 2023 онд гэхэд л цэвэр эрчим хүчний салбарын өсөлт нь дэлхийн ДНБ-ий өсөлтийн ердөө 10 хувийг бүрдүүлэх болсон. 

Энэтхэгийнх 5 хувь,  АНУ-ынх 6 хувь, БНХАУ-ынх  20 хувь болж  - эрчим хүчний шилжилтийг манлайлж байна. Мөн Европын холбооных  33 хувьд ойртож байна.

Цэвэр эрчим хүчний салбар дахь ажлын байрны тоо малтмал түлшний салбарынхаас хол давж өнөөгийн байдлаар дэлхийн хэмжээнд сэргээгдэх эрчим хүчний салбарын нийт ажиллагчдын тоо нь 35 саяд хүрсэн. 

АНУ-ын малтмал түлшний салбарын гол төв болох Техас муж  хүртэл сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлэээр АНУ-ыг тэргүүлж байна

Учир нь, энэ нь эдийн засгийн ач холбогдолтой. 

Гэсэн хэдий ч малтмал түлш нь дэлхий дахины хэрэглээний татаасын хувьд 9-1 давуу талтай хэвээр байгаа нь зэх зээлийн тодорхой гажуудал юм. 

Үүн дээр хүн төрөлхтөнд болон манай гаригт учруулж буй уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдсэн хохирлын тооцоогүй зардлыг нэмбэл гажуудал улам бүр дордоно. 

Малтмал түлшнээс хамааралтай улс орнууд эдийн засгаа хамгаалж чадахгүйгээр барахгүй хорлон сүйтгэж байгаа нь зардал өсөх, өрсөлдөх чадвар сулрах, өмч хөрөнгө нь үнэгүйдэх зэргээр илэрч 21 дүгээр зууны эдийн засгийн том боломжийг алдаж байна. 

Эрхэм нөхөд өө,

Хоёрдугаарт, Сэргээгдэх эрчим хүч нь эрчим хүчний аюулгүй байдал, бие даасан байдлын үндэс суурь учраас бидний анхаарлын төвд байх учиртай. 

Тодорхой хэлье.Өнөөдөр эрчим хүчний аюулгүй байдалд заналхийлж буй хамгийн том аюул бол малтмал түлш юм. Энэ нь эдийн засаг, хүн ардыг үний цочрол, нийлүүлэлтийн тасалдал, геополитикийн тогтворгүй байдалд оруулна. ОХУ Украин Улс руу довтолж байгааг харцгаая. Европ тивд болж буй дайн эрчим хүчний хямралыг өдөөсөн. 

Газрын тос, шатахууны үнэ үгцом өссөн. 

Үүнийг дагаад цахилгаан эрчим хүч, хүнсний үнэ ч өссөн.    

2022 онд дунджаар өрхийн эрчим хүчний зардал 20 хувиар өссөн байна.

Орчин үеийн, өрсөлдөх чадвартай эдийн засагт тогтвортой, хямд эрчим хүч хэрэгтэй. Сэргээгдэх эрчим хүч аль алиныг нь хангах боломжтой.

Нарны гэрлийн үнэ өсөхгүй.

Салхи аливаа хоригт өртөхгүй.

Сэргээгдэх эрчим хүч  нь төр засаг, хүмүүсийн гарт  эрчим хүчийг шууд болон бодит утгаар нь атгуулах болно. 

Бараг улс  үндэстэн бүрт эрчим хүчээр өөрийгөө хангах нар, салхи, усны  хангалттай нөөц бий.

Сэргээгдэх эрчим хүч  бол эрчим хүчний бодитой аюулгүй байдал гэсэн үг. Бодитой эрчим хүчний бие даасан байдал. Малтмал түлшний тогтворгүй байдлаас гарах жинхэнэ эрх чөлөө юм. 

Эрхэм нөхөд өө,

Сэргээгдэх эрчим хүчинд эргэж буцалтгүйгээр шилжих  гурав дахь буюу сүүлчийн  шалтгаан нь нэвтрүүлэхэд хялбар явдал юм.

Та бид хэн нэгний хашаанд нүүрсний үйлдвэр барих боломжгүй.

Гэтэл та бид нарны эрчим хүч хураагуурыг дэлхийн хамгийн алслагдсан тосгонд ч хүргэх боломжтой.

Нар, салхины эрчим хүчийг малтмал түлштэй зүйрлүүлшгүйгээр хурдан, хямд, уян хатан байдлаар ашиглах боломжтой.

Цөмийн эрчим хүч нь дэлхийн эрчим хүчний системийн нэг хэсэг байх боловч цахилгаан эрчим хүчний хэрэгцээг бүрэн хангаж чадахгүй.

Энэ бүхэн дийлэнх нь сэргээгдэх эрчим хүчний асар их нөөцтэй Африк тивд одоог хүртэл цахилгаан эрчим хүч ашиглаж чадахгүй амьдарч буй олон зуун сая хүмүүсийн амьдралд хувьсгал хийх болно.

2040 он гэхэд Африк тив өөрийн хэрэгцээнээсээ 10 дахин илүү цахилгаан эрчим хүчийг сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэрээр үйлдвэрлэх боломжтой.

Жижиг оврын болон сүлжээнээс хамааралгүй сэргээгдэх эрчим хүчний технологи ашиглан гэр орон, сургууль,  бизнесийн орчноо гэрэлтүүлж эхэлснийг бид хэдийнээ харах болсон. 

Мөн Пакистан зэрэг улс орнуудад нарны эрчим хүч ашиглалтыг хэрэглэгчид өргөнөөр дэмжиж цэвэр эрчим хүчний хөгжил хүчээ авч байна.

Эрхэм нөхөд өө,

Эрчим хүчний шилжилтийг зогсоох боломж үгүй юм.

Гэсэн хэдий ч эрчим хүчний шилжилт хангалттай хурдан, тэгш шударга байж чадахгүй байна.

Сэргээгдэх эрчим хүчний нийт суурилуулсан хүчин чадлын 80 орчим хувийг Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа хөгжлийн байгууллагын орнууд болон БНХАУ бүрдүүлж байна. Бразил, Энэтхэг улсууд 10 орчим хувийг, Африк - ердөө 1.5 хувийг бүрдүүлж байна.

Үүний зэрэгцээ уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдсэн хямрал нь хүний амь нас, амьжиргааг сүйрүүлж байна.

Уур амьсгалдын өөрчлөлтөөс үүдсэн гамшигийн нөлөөгөөр арлын жижиг улс орнуудын ДНБ-ийг 100 гаруй хувиар сүйрүүлэх тохиолдол ч гарч байна.

АНУ-д уур амьсгалын гамшгийн улмаас даатгалын хураамж тэнгэрт хадах болсон.

Мөн Цельсийн 1.5 хэмийн дулаарлын  хязгаар урьд урьдынхаас илүү аюултай болж байна.

Үүнийг хэрэгжүүлэхийн тулд бид нүүрсхүчлийн хийн ялгаруулалтыг бууруулах ажлыг эрс түргэтгэж, цэвэр эрчим хүчний шилжилтийн хамрах хүрээг өргөжүүлэх  шаардлагатай.

Үйлдвэрлэлийн хүчин чадал нэмэгдэж, үнэ огцом буурч, Талуудын 30 дугаар бага хурал болох хугацаа ч ойртсоор...

Энэ бол бидний боломж.

Бид үүнийг алдалгүй барьж авах ёстой.

Дараах зургаан чиглэлээр арга хэмжээ авснаар үүнийг хийж чадна.

Нэгдүгээрт, Уур амьсгалын өөрчлөлтэйтэмцэх үндэсний төлөвлөгөөг ашиглан эрчим хүчний шилжилтийг бүх нийтээр дэмжих.

Засгийн газрууд ихэвчлэн холимог мэдээллийг илгээж байна:

Нэг талаас, сэргээгдэх эрчим хүчинд шилжих зорилтуудыг дэвшүүлэх. Нөгөө талаас шинээр малтмал түлшний татаасын татаас, өргөжүүлэх хөтөлбөрүүдийг давхар дэмжих гэх мэт. 

Уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх үндэсний төлөвлөгөө буюу ҮТХН-ийн зорилтоо ахиулан шинэчилж ойрын саруудад  илгээх ёстой.

Тэдгээр барит бичгийн зорилт, хэрэгжүүлэх арга зам нь маш  тодорхой байх ёстой.

Их20-ын орнууд үүнд манлайлал үзүүлэх нь чухал. Тэдгээр улс орнууд  дэлхийн нүүрсхүчлийн хийн ялгаруулалтын 80 гаруй хувийг үйлдвэрлэж байна.

Нийтлэг боловч ялгаатай хариуцлагын зарчим үйлчлэх ёстой хэдий ч улс орон бүр илүү их хүчин чармайлт гаргах нь чухал. 

Ирэх арваннэгдүгээр сард Бразил Улсад болох Талуудын 30 дугаар бага хурлын өмнө тэдгээр орнууд  шинэ төлөвлөгөөгөө гаргах ёстой.

9-р сард болох Ерөнхий Ассамблейн Дээд түвшний уулзалтын үеэр миний бие удирдан зохион байгуулах арга хэмжээнд улс орны удирдагч нарыг ҮТХН-ийн ахиулан шинэчилсэн зорилтоо танилцуулахыг урьж байна.

Танилцуулгадаа улс орныхоо эдийн засаг, бүх төрлийн бохирдлын асуудлыг хамруулсан байх, дэлхийн дулаарлыг Цельсийн 1.5 хэмд тогтоон барих зорилттой уялдуулсан байх, эрчим хүч, уур амьсгал, тогтвортой хөгжлийн тэргүүлэх чиглэлүүд зэргийг харилцан уялдааг хангасан алсын хараатайгаар тодорхойлсон байна. 

Түүнчлэн 2030 он гэхэд эрчим хүчний хэмнэлтийг хоёр дахин, сэргээгдэх эрчим хүчний хүчин чадлыг гурав дахин нэмэгдүүлэх, малтмал түлшнээс татгалзах шилжилтийг хурдасгах зэрэг дэлхий дахины зорилтын хэрэгжилтийн талаар танилцуулна.

Эдгээр төлөвлөгөө нь нүрсхүчлийн хийн ялгаруулалт, шингээлтийн зөрүүг тэглэх эрчим хүчний тэгш хүрээмжтэй шилжилтийн урт хугацааны замын зураглалаар баталгаажсан байх нь чухал.  Мөн цэвэр эрчим хүчний шилжилтийг дэмжих бодлогод тулгуурлаж зөвхөн амлалт бус, хэрэгжихүйц гэдгийг илэрхийлсэн байх нь чухал. 

Ингэхдээ, төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийг сайжруулж, хөрөнгө, инновацийн урсгалыг нээх,  нүүрстөрөгчийн үнэ цэнийг тодорхойлох, малтмал түлшний татаас, олон улсын төсвийн санхүүжилтийг дуусгавар болгох зэрэгт чиглэсэн тодорхой зохицуулалт, төсөл хөтөлбөрүүдийг тодорхойлох үндэслэл болох бодлогуудыг тодорхойлсон байна. 

Хоёрдугаарт, энэ бол 21 дүгээр зууны эрчим хүчний системийг бий болгох алдаж болохгүй боломж юм

Технологи урагшлан хөгжиж байна.

Арван тавхан жилийн дотор цахилгаан эрчим хүчний сүлжээнд зориулсан зай хураагуурын системийн өртөг 90 гаруй хувиар буурсан.

Үүний учир нь,

Зөв дэд бүтцэд оруулах хөрөнгө оруулалт хангалтгүй байна.

Сэргээгдэх эрчим хүчинд оруулсан нэг ам доллар тутмын ердөө 60 цент нь цахилгаан эрчим хүчний сүлжээ, хуримтлуулах санд зарцуулагдаж байна.

Энэ харьцаа тэнцүү буюу 1:1  байх ёстой.

Бид сэргээгдэх эрчим хүчний дэд бүтцийг байгуулж байгаа боловч тэдгээрийгээ хангалттай хурдан холбож чадахгүй байна.

Өнгөрсөн жил нэмж байгуулсан сэргээгдэх эрчим хүчний дэд бүтцээс гурав дахин илүү сэргээгдэх эрчим хүчний дэд бүтэц сүлжээний холболтыг хүлээж байна.

Мөн малтмал түлш нь дэлхийн нийт эрчим хүчний үйлдвэрлэлд давамгайлсан байр суурьтай хэвээр байна.

Бид цаг алдалгүй хөдөлж, цэвэр эрчим хүчний шилжилтийг дэмжихийн тулд дараах чиглэлээр  суурь хөрөнгө оруулалтыг хийх шаардлагатай. Үүний тулд,

Орчин үеийн, уян хатан, дижитал сүлжээг хөгжүүлэх, үүнд бүс нутгийн интеграцчлал хамаарна.

Эрчим хүч хуримтлуулах санг асар их хэмжээгээр нэмэгдүүлэх.

Цэнэглэлтийн сүлжээг хөгжүүлэх - цахилгаан тээврийн хэрэгслийг эрчим хүчээр хангах.

Эрчим хүчний хэмнэлт, цахилгаанжуулалт -- барилга байгууламж, тээвэр, аж үйлдвэр.

Ийнхүү сэргээгдэх эрчим хүчний шилжилтийг дэмжих амлалтыг баталгаажуулж,  цэвэр, аюулгүй, ирээдүйн хэрэгцээнд нийцсэн эрчим хүчний системийг хөгжүүлнэ.

 

Гуравдугаарт, энэ бол дэлхийн өсөн нэмэгдэж буй эрчим хүчний эрэлтийг тогтвортой хангах алдаж болохгүй боломж.

Илүү олноор хүмүүс эрчим хүчинд холбогдох болсон.

Илүү олон хотын дулаан, хөргөлтийн үйлчилгээний эрэлт нэмэгдэж байна.

Хиймэл оюунаас эхлээд дижитал санхүү хүртэл олон мянган технологи цахилгаан эрчим хүчийг ашиглаж байна.

Засгийн газрууд  шинээр бий болж буй  цахилгаан эрчим хүчний хэрэгцээгээ сэргээгдэх эрчим хүчээр хангах зорилт тавих ёстой.

Хиймэл оюун нь эрчим хүчний системийн үр ашиг, инноваци, тасралтгүй ажиллагааг дэмжин нэмэгдүүлэх боломжтой.

Гэхдээ энэ нь бас л эрчим хүчний өлөн хэрэглэгч байх болно.

Ердийн хиймэл оюуны дата төв нь 100,000 айлын хэрэглээтэй тэнцэх хэмжээний цахилгаан зарцуулна.

Хамгийн том нь гэхэд л удахгүй үүнээс хорь дахин их эрчим хүч шаардана.

2030 он гэхэд дата төвүүд нь өнөөгийн Япон Улсын эрчим хүчний нийт хэрэглээтэй тэнцүү хэмжээний цахилгаан эрчим хүч хэрэглэж болзошгүй байна.

Хэрэв бид тодорхой арга хэмжээ авахгүй байх аваас эрчим хүчний тогтвортой байдал алдагдана.

Мөн технологийн салбар тэргүүн эгнээнд түүчээлэн хөгжих ёстой.

Өнөөдөр миний бие нийт технологийн компаниудад хандан нийт дата төвүүдээ  100 хувь сэргээгдэх эрчим хүчээр хангахыг уриалж байна.

Түүнчлэн бусад салбаруудын хамтран хөргөлтийн системдээ усыг зохистой буюу тогтвортой ашиглахыг анхааруулж байна.

Ирээдүйг бид үүлэн технологиор төсөөлж ирсэн.

Ирээдүй нь нар, салхины эрчим хүч, илүү сайхан ертөнцийг бүтээх зорилтоор тэжээгдэх ёстой.  

 

Эрхэм нөхөд өө,

Дөрөвдүгээрт, энэ бол тэгш, хүртээмжтэй эрчим хүчний шилжилтийн алдаж болохгүй боломж юм.

Цэвэр эрчим хүчний эрин үе нь хүн бүрт тэгш шударга,  нэр хүнд, боломжийг олгох ёстой.

Энэ нь засгийн газрууд тэгш хүртээмжтэй эрчим хүчний шилжилтийг удирдана гэсэн үг.

Малтмал түлшний салбарын ажилчид, залуучууд, эмэгтэйчүүд, нутгийн уугуул иргэд болон хүн амын бусад бүлгүүдэд чиглэсэн дэмжлэг, боловсрол, сургалтын хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх замаар эрчим хүчний шилжилтийн эдийн засагт тэд зэрэгцэн хөгжих боломжийг бүрдүүлэх нь чухал. 

Нийгмийн хамгааллын илүү хүчтэй бодлогыг хэрэгжүүлэх замаар хэнийг ч орхигдуулахгүй байх нь чухал.

Мөн олон улсын хамтын ажиллагааны хүрээнд малтмал түлшнээс хамааралтай, эрчим хүчний шилжилт хийхэд хүндрэлтэй бага орлоготой улс орнуудад дэмжлэг туслалцаа үзүүлэх хэрэгтэй. 

Шударга ёс үүгээр хязгаарлагдах ёсгүй.

Цэвэр эрчим хүчний хувьсгалыг идэвхжүүлдэг газрын ховор элементүүд нь ихэвчлэн өмнө нь олборлож ирсэн улс орнуудад байдаг.

Өнөөдөр бид түүх давтагдаж байгааг харж байна.

Нийгмийн бүлгүүдтэй зүй бусаар харьцах.

Хүний эрхэд хүндэтгэлгүй хандах.

Хүрээлэн буй орчныг доройтуулах.

Улс үндэстнүүд өртгийн сүлжээний ёроолд гацаж байхад бусад  этгээдүүд үр ашгийг нь хүртэж байх.

Олборлолтын загварууд нь тэгш бус байдал, хор хөнөөлийг улам лавшруулж байна.

Эдгээрийг төгсгөл болгох ёстой.

Хөгжиж буй улс орнууд нийлүүлэлтийн эх үүсвэрийг төрөлжүүлэхэд томоохон үүрэг гүйцэтгэж чадна.

Эрчим хүчний шилжилтийн газрын ховор элементүүдийн асуудал хариуцсан НҮБ-ын зөвлөл нь Хүний эрх, шударга ёс, тэгш байдалд суурилсан хөгжлийн замналыг түүчээлэн дэмжинэ.

Өнөөдөр миний бие засгийн газар, бизнес эрхлэгчид, иргэний нийгмийг бидэнтэй хамтран ажиллаж, 

Ногоон төдийгүй тэгш,

Хурдан төдийгүй шударга,

Шинэлэг төдийгүй хүртээмжтэй ирээдүйг бүтээхийг уриалж байна.

 

Тавдугаарт, эрчим хүчний шилжилтийг эрчимжүүлэхэд худалдаа, хөрөнгө оруулалтыг ашиглах алдаж боломжгүй боломж бидэнд байна

Цэвэр эрчим хүчний хэрэгцээ нь амбицаас ч чухал.

Энэ нь технологи, бараа материал, үйлдвэрлэлд саадгүй нэвтрэх шаардлагатай.

Гэхдээ эдгээр нь хэдхэн улсад төвлөрч байна.

Мөн дэлхийн худалдаа хуваагдмал байна.

Худалдааны бодлого нь уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх бодлогыг дэмжиж байх ёстой.

Эрчим хүчний шинэ эрин үеийг тууштай баримталж буй улс орнууд нэгдэж, 

• төрөлжсөн, найдвартай, уян хатан нийлүүлэлтийн сүлжээг бий болгох,
• цэвэр эрчим хүчний барааны тарифыг бууруулах,
• хөрөнгө оруулалт, худалдаа,  Өмнөд-Өмнөдийн хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх,
• хөрөнгө оруулагч-Улс орон хоорондын Маргаан шийдвэрлэх заалтуудыг үндэслэн хуучирсан хөрөнгө оруулалтын гэрээг шинэчлэх зэргээр худалдаа, хөрөнгө оруулалтаа баталгаажуулж байх нь чухал. 

Өнөөдөр малтмал түлшний ашиг сонирхол бүхий талууд, ялангуяа, хөгжиж буй орнууд  эрчим хүчний шилжилтийг хойшлуулахын тулд эдгээр заалтуудыг зэвсэг болгон ашиглаж байна.

Шинэчлэл яаралтай.

Шинэ зүйлийн төлөөх уралдаан цөөхөн хүмүүсийнх байж болохгүй.

Энэ нь хамтын тэмцэл байх ёстой – харилцан солилцсон, хүртээмжтэй, тэсвэрлэх чадвартай байх ёстой.

Худалдааг өөрчлөлтийн хэрэгсэл болгоцгооё.

 

Зургаадугаарт, асар их боломж бүхий зах зээлрүү хөрөнгө оруулалтыг татахад санхүүжилтийн бүрэн хүчээ дайчлах алдаж болохгүй боломж байна.

Эрэлт хэрэгцээ нь өсч байгаа сэргээгдэх эрчим хүчний асар их нөөц бололцоо байгаа хэдий ч хөгжиж буй орнууд эрчим хүчний шилжилтээс хоцорч байна.

Дэлхийн хамгийн сайн нарны эрчим хүчний нөөцийн 60 хувь нь Африк тивд байгаа хэдий ч өнгөрсөн жил сэргээгдэх эрчим хүчний хөрөнгө оруулалтын ердөө хоёрхон хувь нь л тус тивд ногджээ. 

Томруулж харвал зураглал илүү тодорно.

Сүүлийн арван жилд цэвэр эрчим хүчний үйлдвэрлэлийн таван ам.доллар тутмын нэг нь л БНХАУ-аас бусад шинээр бий болж буй орнууд, хөгжиж буй орнуудад ногдож байна. 

Дэлхийн температурын Цельсийн 1.5 хэмийн хязгаарлалтыг хэвээр хадгалж, бүх нийтийн эрчим хүчний хүртээмжийг сайжруулахын тулд эдгээр орнуудад жил бүр оруулах цэвэр эрчим хүчний хөрөнгө оруулалтыг 2030 он гэхэд тав дахин өсгөх шаардлагатай. 

Үүнд үндэсний зоригтой бодлого шаардагдана.  Түүнчлэн, олон улсын тодорхой арга хэмжээг ч авах шаардлагатай, тухайлбал, 

• Дэлхийн санхүүгийн бүтцийг шинэчлэх,
• Олон талт хөгжлийн банкуудын зээлийн чадавхийг эрс нэмэгдүүлж, тэднийг илүү том,  зоримог, боломжийн зардлаар их хэмжээний хувийн хөрөнгө оруулалтыг татах чадавхтай болгох,
• Өрийг хөнгөвчлөх талаар үр дүнтэй арга хэмжээ авч, уур амьсгалын своп гэх зэрэг батлагдсан арга хэрэгслийг өргөжүүлэх, 

Өнөөдөр хөгжиж буй орнууд өр болон өөрийн хөрөнгийн санхүүжилтийн аль алинд нь маш их хэмжээний хөрөнгө зарцуулж байгаа ньзарим талаараа хуучирсан эрсдэлийн загварууд нь  хөрөнгийн өртгийг нэмэгдүүлэх,  зохисгүй  хандлага, алдаатай  таамаглалаас үүдэлтэй байна. 

Зээлжих зэрэглэлийн агентлагууд болон хөрөнгө оруулагчид шинэчлэл хийх ёстой.

Бидэнд дараах асуудлыг  тусгасан эрсдэлийн шинэ хандлага хэрэгтэй байна.

• Цэвэр эрчим хүчний амлалт.
• Уур амьсгалын эмх замбараагүй байдлын зардал нэмэгдэх,
• Мөн малтмал түлшний хөрөнгийн гацаанаас үүсэх бэрхшээл.

Нүүрсээр ажилладаг цахилгаан эрчим хүчний станцуудыг хугацаанаас нь өмнө зогсоох зэрэг эрчим хүчний шилжилтийн үед зарим хөгжиж буй орнуудын өмнө тулгарч буй нарийн төвөгтэй сорилтуудыг шийдвэрлэхийн тулд талууд нэгдэж ажиллахыг миний бие уриалж байна

Эрхэм нөхөд өө,

Малтмал түлшний эрин үе шатан, нурж  байна.

Эрчим хүчний шинэ эрин үеийг бид эхлүүлж байна.

Хямд, цэвэр, элбэг дэлбэг эрчим хүчний эрин үе нь, 

• Эрчим хүчний тусгаар тогтнолоо бүрэн хангасан улс орнуудтай
• Хүн бүрт эрчим хүч бэлэглэсэн
• Хүртээмжтэй
• Эдийн засгийн боломж дүүрэн дэлхий ертөнцийг бий болгоно. 

Гэхдээ энэ нь өөрөө бий болохгүй.

Хангалттай хурдтай байх эсэх

Хангалттай шударга байх эсэх 

Энэ бүхэн бид бүхнээс шалтгаална.

Бидэнд хүн төрөлхтний ирээдүйг хүчирхэгжүүлэх хэрэгсэл байна.

Үүнийгээ ашиглан ажил хэрэг болгоцгооё.

Энэ бол бидний алдаж болохгүй боломж.

Баярлалаа.

---

НҮБ-ын ЕНБД-ын Тусгай илтгэлийг үзэх суваг (англи хэл дээр): 

Climate Action: Special Address by UN Chief | United Nations