Залуу малчид, байгаль орчны залуу манлайлагчид газраа нөхөн сэргээхэд идэвхтэй оролцохоо амлалаа

Цөлжилттэй тэмцэх тухай НҮБ-ын конвенцын талуудын 17 дугаар бага хурал (COP17)-ыг угтан 2024 оны 6-р сарын 16-17-ны өдрүүдэд Дундговь аймгийн Мандалговь хотод зохион байгуулагдсан “Цөлжилттэй тэмцэхэд залуусын оролцоо” үндэсний форумд оролцсон залуу малчид, оюутан, судлаачдын төлөөлөл болох 120 гаруй залуус Монгол Улсын ногоон ирээдүйн төлөө газар нутгаа нөхөн сэргээхэд манлайлан оролцох амлалт өгч, уриалга гаргалаа. 

Видео: Форумын онцлох үйл явдлын тойм

Монгол Улс 2026 онд газрын доройтлыг бууруулах асуудлаарх дэлхийн улс орнуудын удирдагчдын дээд түвшний уулзалтыг эх орондоо зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлын хүрээнд нэлээд арга хэмжээ зохион байгуулахаар төлөвлөж байна. Үүний эхлэл болох энэхүү форумаар Цөлжилт, гантай тэмцэх дэлхийн өдрийг тэмдэглэхийн зэрэгцээ залуу малчид болон байгаль орчны манлайлагч залуус хамтран бэлчээр, газрын доройтлын асуудлыг хэлэлцэх боломж олгов. Учир нь уур амьсгалын өөрчлөлтийн улмаас Монгол орны газар нутгийн 76 гаруй хувь нь ямар нэг байдлаар цөлжиж, доройтож, иргэдийн амьжиргаанд сөргөөр нөлөөлж байна. 

Гэвч залуус ирээдүйдээ итгэлтэй байна. Хэдий сорилт бэрхшээл бишгүй боловч, тэд бэлчээрийн даацад зохицсон нүүдлийн мал аж ахуйг эрхлэх ухаалаг уламжлалт арга ухааныг орчин үеийн шинжлэх ухаан, технологийн дэвшлүүдтэй хослуулсан шинэ шийдлийг хэрэгжүүлж байна.

Тухайлбал, Дундговь аймгийн Дэрэн сумын 25 настай залуу малчин Г. Сангидорж сонгомол үүлдрийн хонийг богино хугацаанд эрчимтэй өсгөж эдийн засгийн эргэлтэд оруулсанаар бага зардлаар мах, махан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, ердийн хонины аж ахуй эрхлэхээс хоёр дахин их орлого олж байна. 

Тэрээр, форумд оролцогч үе тэнгийн залуу малчиддаа хандан, малын тооноос илүү чанарт анхаарч, сүргийн бүтцийг зөв баримталж, өвс тэжээлийг сайтар бэлтгэж, нэгж малаас авах ашиг шимийг нэмэгдүүлж, зах зээлийн эргэлтэд оруулахад уриаллаа.

“Ингэж гэмээнэ бид эдийн засгаа дэмжээд зогсохгүй газар нутгаа сэргээж, амьдрал ахуйгаа дээшлүүлэх юм” гэв.

Нийгмийн энтрепренер, эдийн засагч  мэргэжилтэй Г. Билгүдэй малчид, ялангуяа отор нүүдэл хийж буй малчдын ажлыг хөнгөвчлөх, уур амьсгалын өөрчлөлтөд зохицоход нь тустай цахим аппликэйшн бүтээснээ танилцуулав. 

Тэрээр, “2010 оны зуднаар манайх малаа алдаж, хот суурин газар бараадах болсон. Нүүдлийн соёлоо хэрхэн хадгалж өвлүүлэх талаар бодож, өөрийнхөө чадахаар малчдад туслахыг хичээсэн юм” гэв.

Түүний бүтээсэн “Хүннү” апп хиймэл дагуул, GPS-ийн тусламжтайгаар хамгийн үржил шимтэй, боломжит бэлчээрийг олох, цаг агаарын мэдээ авах, яаралтай тусламж дуудах, алдуул мал эрэн хайх, мал тоолох зэрэг ажлыг богино хугацаанд амжуулахад тустай аж. Тэрээр энэхүү санаачилгаараа Дэлхийн банкнаас зарласан шилдэг санаачилгын уралдаанд дэлхийн 1000 гаруй залуусын дундаас шалгарч, тэтгэлэг хүртжээ. 

Говь-Алтай аймгийн Хөхморьт сумын Ерөнхий боловсролын сургуулийн багш, Эко клубын удирдагч С. Түвшинбилэг нутгийн иргэдийн оролцоотойгоор элсний нүүдлээс хамгаалахын  заган ойн зурвас байгуулсан туршлагаасаа хуваалцав. 2018 оноос хойш тус сумын иргэд, эко клубын хүүхдүүдийн хамт нийт 176.2 га газрыг хашаалж, мөн ойр орчмын булаг шандын эхийг хашсанаар ойр ормын газар гурван жилийн дотор өвс, ургамлын гарц нэмэгдэж, газар нь сэргэж, ойр хавийн мал амьтад ундаалж, идээшлэх болжээ. 

“Бидэнд нутаг усаа хайрлах хүч бий” гэж хэлсэн эко клубын сурагчдынхаа үгээр тэрээр илтгэлээ өндөрлөв. 

Форумыг угтан, залуучууд, ялангуяа залуу судлаач, оюутнуудын дунд цөлжилтийг сааруулах, газрын доройтлыг бууруулах шилдэг шийдэл, шинэ санаачилгыг дэмжих зорилгоор “Идиатон” арга хэмжээг зохион байгуулж, тэргүүн байранд шалгарсан гурван баг Дундговь форумд оролцож, танилцуулга хийсэн юм. 

Тус тэмцээнд оролцсон багууд цөлжилтийг бууруулах шийдлийг уламжлал, шинэчлэл хослуулан эрэлхийлснээрээ онцлог болсон юм. Тухайлбал: Тоорой мод ургуулж ойн зурвас бий болгох; Хөрсний чийгийг барих Биогель хэрэглээнд нэвтрүүлэх; Хөрсгүй тариалалт буюу Гидропоник технологийг ашиглах; Дрон ашиглан усалгааны системийг хянах гэх мэт шинэ, сонирхолтой санаачилгуудыг дэвшүүлж байлаа.

Цөлжилт, гантай тэмцэх олон улсын өдрийг тохиолдуулан форумд оролцогчид Мандалговь хотын цэцэрлэгт хүрээлэнд мод тарьж, газрын доройтлыг бууруулж, хойч үедээ ногоон дэлхийг өвлүүлэхэд манлайлан оролцох хамтын амлалтаа илэрхийллээ.

Зургийн цомог үзэх

НҮБ-ын Суурин зохицуулагч Яап ван Хиердэний форумын нээлтийн ажиллагаанд хэлсэн үг